لەتیف فاتیح فەرەج
هه‌مان ناونیشانی سه‌ره‌وه ناونیشانی كتێبێكی قه‌باره بچوك و به نرخی پاتریس فڕانچێسكی نوسه‌رو ده‌ریاوان و گه‌ڕیده‌و دۆستی كورده كه سه‌لاحه‌دین بایه‌زیدی به ڕێدانی خودی نوسه‌رو ده‌زگاه وه‌شانه‌كه‌ی كه چاپیان كردووه، كوردانویه‌تی، كورداندنێكی جوان و پاراو، كتێبه‌كه له فه‌ڕه‌نسیه‌وه كراوه‌ته كوردی ، له‌م ئاوڕدانه‌وه‌یه له كتێبه‌كه نامه‌وێ ته‌واوی كتێبه‌كه به جۆرێ بۆ خوێنه‌ر باسبكه‌م، كه ئیدی پێویستی به خوێندنه‌وه‌ی كتێبه‌كه نه‌بێت، راستی من ئه‌مه ده‌كه‌م تا خوێنه‌ر سۆراغی كتێبه‌كه بكات، كتێبێك كه دۆست و ئاشنایه‌كی نزیكی كورد له سه‌ر كوردی نووسیوه، به تایبه‌ت كوردی رۆژئاوا، نوسه‌ر به شێوه‌یه‌كی زۆر نایاب كتێبه‌كه‌ی به‌سه‌ر 18 پاژدا به‌شاندووه، بۆ هه‌ر پاژێكیش ناونیشانێكی سه‌رنجراكێشی داناوه، هه‌ڵبه‌ت گۆته‌یه‌كی جوانیشی له به‌رێوه داناوه، باسی چوونه‌كانی خۆی بۆ ئه‌وێ، ناسینی شه‌ڕوانه‌كانی یه‌په‌گه‌و یه‌په‌ژه، سه‌ركێشی بۆ بینینی چه‌ك و چۆڵی داعش و چه‌ندین بابه‌تی دیكه ده‌كات.
ئه‌وه‌ی نوسه‌رله‌و كتێبه‌دا باسی ده‌كاو ده‌یگێڕێته‌وه هه‌قیقه‌تی نه‌ته‌وه‌یه‌كی له بیر كراوی مێژووه، كه له شه‌ڕی كۆبانیدا كچه‌كانیان ماناو ناوه‌ڕۆكێكی دیكه‌یان به ژن بوون به‌خشی، سه‌رچاوه‌ی ئه‌م ماناوناوه‌ڕۆكه كه نوسه‌ر به ئه‌مازۆنه‌كانی ئاگرو ئه‌مازۆنه‌كانی ئاسن ناویان ده‌بات، بیرو باوه‌ڕی ئاپۆیه، ئه‌و پیاوه‌ی زۆر فه‌لسه‌فیانه مانایه‌كی دیكه‌ی بۆ دیموكراسی و، ئازادی ژن و پێكه‌وه ژیانی ئاشتیانه‌و زۆر چه‌مكی دیكه ئه‌فراند.
ئه‌و واته نوسه‌ر به‌لایه‌وه جێی سه‌رسامیه سه‌ره‌ڕای ئه‌و سته‌مكاریه‌ی تورك و فارس و عه‌ره‌ب، سه‌ره‌ڕای بوونی سه‌دامی ئاتیلا به چه‌كی كیمیاوی و نمونه‌كانی حافزو به‌شاری كوڕی و هه‌روه‌ها شای ئێران و دواتر خومه‌ینی و توركه قه‌مچی وه‌شێنه‌كانی گوند، كه‌چی هێشتا كورد رقێكی نه‌رمیان له فارس و عه‌ره‌ب و توركه، به بڕوای من ئه‌گه‌ر نوسه‌ر به دیقه‌ته‌وه كتێبه‌كانی ئاپۆ، هه‌روه‌ها شیعری كلاسیكی كوردی بخوێنێته‌وه، ده‌زانێ ئه‌و چه‌مكی لێبورده‌ییه قوڵه له كوێوه هاتووه، لێبورده‌ییه‌ك كه هه‌میشه دڵی مرۆڤی كورد به‌رانبه‌ر جه‌لاده‌كه‌یشی نه‌رم ده‌كات، ژنی پێشینی كورد له نزاكانیدا داوای له ناوچونی دوژمنی نه‌ده‌كرد له خودا ئه‌و ده‌پاڕایه‌وه "خودایه دڵی دوژمنه‌كانمان نه‌رم كه‌یت".
ئاپۆ كه ئێستا به بیانوی تیرۆر له ئیمرالی له زیندانایه، له ته‌واوی تێزه‌كانیدا باسی ئازادی مرۆڤ ده‌كات، نه‌ك كوشتنی مرۆڤ، ئه‌و پێداگری له ئازادی مرۆڤی توركیش ده‌كات كه به‌و جۆره رقی له‌وی تر "كورد" تێدا تۆو ده‌كرێت، ئاخر بۆیه تاڵه‌بانی له كاتی سه‌رۆك كۆماریدا واژوی له داردانی سه‌دامی نه‌كرد، ئه‌و سه‌دامه‌ی له 1988 گوتی لێبوردن به ته‌نێ تاڵه‌بانی ناگرێته‌وه پاتریس به كورتی باسی هه‌وڵه‌كانی خۆخاوه‌نی كورد له سه‌ده‌ی رابردوو ده‌دات، دیاره كه‌متر به‌لای حكومه‌ته‌كه‌ی مه‌لیك مه‌حمودا نه‌چووه، نازانم له ئاگادار نه‌بوونه یان نه‌بوونی زانیاری، لێ فراوانتر باسی كۆماری مهاباد و قازی ده‌كات.
هه‌روه‌ها له ناوه‌ڕۆكا باسی هه‌وڵه‌كانی ئه‌حمه‌د بامه‌ڕنی بۆ ئه‌وه‌ی ساڵح موسلیم و كورده‌كانی رۆژئاڤا ببینێ و بناسێ ده‌كات، هه‌ڵبه‌ت باسی هاوكاریه‌كانی یه‌كێتیش به یه‌په‌گه‌و رۆژئاڤا، ئه‌وه‌ی مایه‌ی سه‌رنجه ئه‌وه‌یه باشور به تایبه‌ت بارزانی هه‌ندێ جار رێگری له رۆژئاڤا كردووه وكێشه‌ی بۆ دروستكردوون، كه‌چی هه‌ر شه‌ڕوانه‌كانی رۆژئاڤا به هانای پێشمه‌رگه‌كانی بارزانیه‌وه ده‌چن له 2014 ئه‌مه پاتریس واده‌ڵێت كه باسی رۆژئاڤا ده‌كات باسی بونیادنانی ده‌وڵه‌ت و هه‌وڵی خۆخاوه‌نی ده‌دات و به‌رزی ده‌نرخێنێ.
له به‌شی ئه‌مازۆنه‌كانی ئاگردا زۆر به جوانی به ئازایه‌تی و ته‌نانه‌ت جوانی كچان و ژنانی كوردا هه‌ڵده‌ڵێت و سه‌رسامه به‌وه‌ی كه ژن و كچ پاسه‌وانی سنور ده‌كه‌ن و شه‌ڕی گیانبازانه ده‌كه‌ن، ده‌پرسێ فیمینسته‌كانی فه‌ڕه‌نسا له كوێن بۆ بینینی ئه‌م كچ و ژنه شه‌ڕوان و ئازایانه، سه‌رسامه به بیركردنه‌وه و وت و وێژی كچه‌كان، سه‌رسامه به په‌روه‌رده سیاسیه‌كه‌یان، باسی یه‌كه یه‌كه ئه‌مازۆنه‌كانی ئاسن، ئاسیا عه‌بدوڵا، نه‌سرین عه‌بدوڵا، سینه‌م ئه‌حمه‌د، ئیللائه‌حمه‌د، ئیلیزابێس گۆریه ده‌كات، هه‌روه‌ها ده‌ڵێ "ژنان له‌م وڵاته ده‌توانن ده‌ستور به پیاوان بده‌ن"، باسی به‌رخۆدانی خوێناوی و ئازایانه‌ی كۆبانی ده‌كات، باسی جیاوازی قه‌باره‌و قه‌د و قه‌ڵافه‌تی شه‌ڕوانه‌كان و پێشمه‌رگه‌كانی باشور ده‌كات، نمونه‌ی ئه‌فسانه‌ی گورگ و سه‌گه‌كه‌ی لافۆنتین دێنێته‌وه گورگه لاوازه‌كان ئه‌وانه‌ی یه‌په‌گه‌ن كه دواتر به هانای براكانیانه‌وه له باشور ده‌چن، ئه‌و ئاڵدار خه‌لیل به به‌تریق ناوده‌بات و ناوله وانی دیكه‌ش ده‌نێت ئه‌وه‌یان بۆ خوێنه‌ر، باس له تێكۆشانی شه‌ره‌ف ده‌كات، باس له كوڕه‌كان و هاوسه‌ری ساڵح موسلیم ده‌كات، كه چۆن كوڕێكی له شه‌ڕی ئازادیدا شه‌هید ده‌بێت، هه‌روه‌ها ته‌قه‌لاكانی خالید عیسا له پاریس و ئه‌وروپا ، كورده‌كان له كۆبانێ سه‌ركه‌وتن ، له كاتێكا ئه‌وروپا هه‌فته‌یه‌كیان دانابوو بۆ ئه‌وه‌ی بكه‌ون، ئیتر بۆ ئازادی و ئازایه‌تی گرنگه ئه‌م په‌نده به كاربێت "ده‌ڵێی خه‌ڵكی كۆبانیه" نوسه‌ر بێڕه‌وشتیه‌كانی توركیاشی ده‌رهه‌ق به كورد بیر ناچێت.
له راستیدا تا كتێبه‌كه نه‌خوێنیته‌وه له بایه‌خه‌كه‌ی ناگه‌یت.
سوپاس بۆ نیكۆڵا كه كتێبه‌كه‌ی به دیاری بۆ هێنام، وه‌ك فه‌ڕه‌نسیه‌ك شانازی به هاوزمانه‌كه‌یه‌وه ده‌كات كه له سه‌ر كورد له كۆشانی شه‌ره‌فدایه، درود بۆ فه‌ڕه‌نسیه‌كانی وه‌ك مه‌دام میتروان و بێرنارد كۆشنه‌رو كورد دۆسته‌كانی دیكه.
سەرچاوە: کوردستانی نوێ
ئه‌وه‌ی نوسه‌رله‌و كتێبه‌دا باسی ده‌كاو ده‌یگێڕێته‌وه هه‌قیقه‌تی نه‌ته‌وه‌یه‌كی له بیر كراوی مێژووه، كه له شه‌ڕی كۆبانیدا كچه‌كانیان ماناو ناوه‌ڕۆكێكی دیكه‌یان به ژن بوون به‌خشی، سه‌رچاوه‌ی ئه‌م ماناوناوه‌ڕۆكه كه نوسه‌ر به ئه‌مازۆنه‌كانی ئاگرو ئه‌مازۆنه‌كانی ئاسن ناویان ده‌بات، بیرو باوه‌ڕی ئاپۆیه، ئه‌و پیاوه‌ی زۆر فه‌لسه‌فیانه مانایه‌كی دیكه‌ی بۆ دیموكراسی و، ئازادی ژن و پێكه‌وه ژیانی ئاشتیانه‌و زۆر چه‌مكی دیكه ئه‌فراند.
ئه‌و واته نوسه‌ر به‌لایه‌وه جێی سه‌رسامیه سه‌ره‌ڕای ئه‌و سته‌مكاریه‌ی تورك و فارس و عه‌ره‌ب، سه‌ره‌ڕای بوونی سه‌دامی ئاتیلا به چه‌كی كیمیاوی و نمونه‌كانی حافزو به‌شاری كوڕی و هه‌روه‌ها شای ئێران و دواتر خومه‌ینی و توركه قه‌مچی وه‌شێنه‌كانی گوند، كه‌چی هێشتا كورد رقێكی نه‌رمیان له فارس و عه‌ره‌ب و توركه، به بڕوای من ئه‌گه‌ر نوسه‌ر به دیقه‌ته‌وه كتێبه‌كانی ئاپۆ، هه‌روه‌ها شیعری كلاسیكی كوردی بخوێنێته‌وه، ده‌زانێ ئه‌و چه‌مكی لێبورده‌ییه قوڵه له كوێوه هاتووه، لێبورده‌ییه‌ك كه هه‌میشه دڵی مرۆڤی كورد به‌رانبه‌ر جه‌لاده‌كه‌یشی نه‌رم ده‌كات، ژنی پێشینی كورد له نزاكانیدا داوای له ناوچونی دوژمنی نه‌ده‌كرد له خودا ئه‌و ده‌پاڕایه‌وه "خودایه دڵی دوژمنه‌كانمان نه‌رم كه‌یت".
ئاپۆ كه ئێستا به بیانوی تیرۆر له ئیمرالی له زیندانایه، له ته‌واوی تێزه‌كانیدا باسی ئازادی مرۆڤ ده‌كات، نه‌ك كوشتنی مرۆڤ، ئه‌و پێداگری له ئازادی مرۆڤی توركیش ده‌كات كه به‌و جۆره رقی له‌وی تر "كورد" تێدا تۆو ده‌كرێت، ئاخر بۆیه تاڵه‌بانی له كاتی سه‌رۆك كۆماریدا واژوی له داردانی سه‌دامی نه‌كرد، ئه‌و سه‌دامه‌ی له 1988 گوتی لێبوردن به ته‌نێ تاڵه‌بانی ناگرێته‌وه پاتریس به كورتی باسی هه‌وڵه‌كانی خۆخاوه‌نی كورد له سه‌ده‌ی رابردوو ده‌دات، دیاره كه‌متر به‌لای حكومه‌ته‌كه‌ی مه‌لیك مه‌حمودا نه‌چووه، نازانم له ئاگادار نه‌بوونه یان نه‌بوونی زانیاری، لێ فراوانتر باسی كۆماری مهاباد و قازی ده‌كات.
هه‌روه‌ها له ناوه‌ڕۆكا باسی هه‌وڵه‌كانی ئه‌حمه‌د بامه‌ڕنی بۆ ئه‌وه‌ی ساڵح موسلیم و كورده‌كانی رۆژئاڤا ببینێ و بناسێ ده‌كات، هه‌ڵبه‌ت باسی هاوكاریه‌كانی یه‌كێتیش به یه‌په‌گه‌و رۆژئاڤا، ئه‌وه‌ی مایه‌ی سه‌رنجه ئه‌وه‌یه باشور به تایبه‌ت بارزانی هه‌ندێ جار رێگری له رۆژئاڤا كردووه وكێشه‌ی بۆ دروستكردوون، كه‌چی هه‌ر شه‌ڕوانه‌كانی رۆژئاڤا به هانای پێشمه‌رگه‌كانی بارزانیه‌وه ده‌چن له 2014 ئه‌مه پاتریس واده‌ڵێت كه باسی رۆژئاڤا ده‌كات باسی بونیادنانی ده‌وڵه‌ت و هه‌وڵی خۆخاوه‌نی ده‌دات و به‌رزی ده‌نرخێنێ.
له به‌شی ئه‌مازۆنه‌كانی ئاگردا زۆر به جوانی به ئازایه‌تی و ته‌نانه‌ت جوانی كچان و ژنانی كوردا هه‌ڵده‌ڵێت و سه‌رسامه به‌وه‌ی كه ژن و كچ پاسه‌وانی سنور ده‌كه‌ن و شه‌ڕی گیانبازانه ده‌كه‌ن، ده‌پرسێ فیمینسته‌كانی فه‌ڕه‌نسا له كوێن بۆ بینینی ئه‌م كچ و ژنه شه‌ڕوان و ئازایانه، سه‌رسامه به بیركردنه‌وه و وت و وێژی كچه‌كان، سه‌رسامه به په‌روه‌رده سیاسیه‌كه‌یان، باسی یه‌كه یه‌كه ئه‌مازۆنه‌كانی ئاسن، ئاسیا عه‌بدوڵا، نه‌سرین عه‌بدوڵا، سینه‌م ئه‌حمه‌د، ئیللائه‌حمه‌د، ئیلیزابێس گۆریه ده‌كات، هه‌روه‌ها ده‌ڵێ "ژنان له‌م وڵاته ده‌توانن ده‌ستور به پیاوان بده‌ن"، باسی به‌رخۆدانی خوێناوی و ئازایانه‌ی كۆبانی ده‌كات، باسی جیاوازی قه‌باره‌و قه‌د و قه‌ڵافه‌تی شه‌ڕوانه‌كان و پێشمه‌رگه‌كانی باشور ده‌كات، نمونه‌ی ئه‌فسانه‌ی گورگ و سه‌گه‌كه‌ی لافۆنتین دێنێته‌وه گورگه لاوازه‌كان ئه‌وانه‌ی یه‌په‌گه‌ن كه دواتر به هانای براكانیانه‌وه له باشور ده‌چن، ئه‌و ئاڵدار خه‌لیل به به‌تریق ناوده‌بات و ناوله وانی دیكه‌ش ده‌نێت ئه‌وه‌یان بۆ خوێنه‌ر، باس له تێكۆشانی شه‌ره‌ف ده‌كات، باس له كوڕه‌كان و هاوسه‌ری ساڵح موسلیم ده‌كات، كه چۆن كوڕێكی له شه‌ڕی ئازادیدا شه‌هید ده‌بێت، هه‌روه‌ها ته‌قه‌لاكانی خالید عیسا له پاریس و ئه‌وروپا ، كورده‌كان له كۆبانێ سه‌ركه‌وتن ، له كاتێكا ئه‌وروپا هه‌فته‌یه‌كیان دانابوو بۆ ئه‌وه‌ی بكه‌ون، ئیتر بۆ ئازادی و ئازایه‌تی گرنگه ئه‌م په‌نده به كاربێت "ده‌ڵێی خه‌ڵكی كۆبانیه" نوسه‌ر بێڕه‌وشتیه‌كانی توركیاشی ده‌رهه‌ق به كورد بیر ناچێت.
له راستیدا تا كتێبه‌كه نه‌خوێنیته‌وه له بایه‌خه‌كه‌ی ناگه‌یت.
سوپاس بۆ نیكۆڵا كه كتێبه‌كه‌ی به دیاری بۆ هێنام، وه‌ك فه‌ڕه‌نسیه‌ك شانازی به هاوزمانه‌كه‌یه‌وه ده‌كات كه له سه‌ر كورد له كۆشانی شه‌ره‌فدایه، درود بۆ فه‌ڕه‌نسیه‌كانی وه‌ك مه‌دام میتروان و بێرنارد كۆشنه‌رو كورد دۆسته‌كانی دیكه.
سەرچاوە: کوردستانی نوێ
