سەلاحەدین بایەزیدی
له کتێبێکدا به ناوی "ابومصعب الزرقاوی ــ الوجه الاخر لتنظیم القاعده" که جان شارڵ بریزار به‌هاوکاریی دامیا مارتینز نوسیویه‌تی، ئێوە به ئه‌میری جه‌نگ له کوردستان ناو ده‌برێن و گوایه پیاوێکی تینووی ده‌سه‌ڵاتن و فه‌رمانی توندو دژوار به‌سه‌ر لایه‌نگرانتاندا ده‌سه‌پێنن. له‌مباره‌وه چی ده‌ڵێن؟
مه‌لا کرێکار: ده‌ڵێم سه‌ری دای له به‌رد بۆ شینه درۆی که کردوێتی.. له لایه‌که‌وه ده‌یه‌وێت من بکاته به‌رانی قوربانی و ئه‌میرانی جه‌نگی خاوه‌نی ٣٦٠٠٠ پێشمه‌رگه‌ی کوژراوی ناوخۆ بزر کات، له‌لایه‌کی تریشه‌وه ده‌یه‌وێت ناوی من وه‌کو ئیسلامیه‌ک بزڕێنێت.. ئه‌وه‌ش به فه‌زڵی خوای گه‌وره به موخابه‌راتی ئه‌مریکایی و نه‌رویجی و یه‌کێتی نه‌کرا تازه ئه‌م له زه‌مانی فه‌وتاوی ئه‌م گه‌مه‌دا و له ده‌رەوه‌ی ساحه‌که ده‌یه‌وێت گۆڵ بکات! ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌نده ده‌م هه‌راشه بۆ نایه‌ته دادگاو به‌رامبه‌رم بخوێنێت، خۆ هێشتا دادگاییه‌که‌م ته‌واو نه‌بووه، یه‌عنی کات و شوێنی لێره به‌ده‌سته‌وه ماوه.. ئه‌وه‌ی منی له نزیکه‌وه ناسیووه زۆر چاک ده‌زانێت که خه‌ڵکانێک له 1988 دا ئامرمه‌فره‌زه بوون که من شورای بزوتنه‌وه‌ی ئیسلامی بووم که‌چی ئه‌وان له 1998 دا بێ هه‌ڵبژاردن بوونه ئه‌ندامی مه‌کته‌ب سیاسی و منیش وه‌ک خۆم مامه‌وه، له کاتێکیشدا له هیچ کۆنگریه‌کی بزوتنه‌وه‌ی ئیسلامیدا (جگه له‌یه‌کێکیان) له دووه‌م ده‌نگم که‌متر نه‌هێناوه، قه‌ت ڕۆژێک له ڕۆژان دڵم بۆ ئافره‌ت و پاره‌و پله نه‌شناوه، ئه‌مانه‌شن که چۆک به پیاوی ناودار داده‌ن. به‌رده‌وام و تا ئێستاش زانیومه که کرێکارێتیه‌که‌م له ده‌رەوه‌ی وڵات له خودی بزوتنه‌وه گه‌وره‌تر بووه‌و له ناو بزوتنه‌وه‌شدا له ئه‌ندام مه‌کته‌ب سیاسێتی گه‌وره‌تر بووه.. لای پارته کوردستانیه‌کانیش من ناسراوتر بووم له زۆر ئه‌ندامی تری پله پێش من. ئه‌وه‌ش نه بۆ من جێی شانازیه نه که‌مکردنه‌وه‌ی ڕێزی ئه‌و به‌ڕێزانه‌شه.. من که له 1997 دا بوومه به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی سلێمانی کاک کامیلی حاجی عه‌لی ئه‌مره‌که‌ی پێ گه‌یاندم، خۆشم له‌و پیاوه شه‌ریفه پشوودرێژه به چاکتر نه‌زانیووه، با له ڕووی خوێنه‌واریشه‌وه به نه‌زه‌ری خه‌ڵکی زیاترم زانیبێت.
توندوتیژیشم به‌رامبه‌ر پێشمه‌رگه یان شوێن که‌وتووانی خۆم قسه‌یه‌کی ڕاست نییه، له توولی به‌رپرسێتیمدا له 1988 تا کاتی ده‌سگیرکردنم له‌هۆڵه‌ندا له 2002 دارێکم به که‌سێک نه‌کێشاوه، ته‌نانه‌ت ئه‌و کاتی که به‌رپرسی مه‌کته‌ب عه‌سکه‌ریش بووم.. بیرمه جارێک زلـله‌یه‌کم له پێشمه‌رگه‌یه‌ک دا، سێ جار له نوێژی هه‌ینی و له مزگه‌وتی جیهاددا له سلێمانی هێنامه‌وه پێشه‌وه‌و ووتم زلـله‌که‌م لێده‌وه. ئێستا له به‌ریتانیایه هه‌موو جارێک که ته‌له‌فۆنی ده‌کرد ده‌یوت من ئه‌وه‌م که زلـله‌که‌ت لێدا، که پێم وت من به‌و قسه‌یه ئازاری ده‌روونی ده‌چێژم ئیتر وازی له‌و نیشانه‌یه‌ی هێنا. من به فه‌زڵی خوای گه‌وره له‌و ڕۆژه‌وه‌ی ئیسلامم ناسیووه وه‌ک داعیه‌ک ڕه‌فتارم کردووه، به خۆشه‌ویستی خه‌ڵکم له ده‌ور کۆبۆته‌وه نه‌ک به سیاسه‌ت و پاره‌و زه‌برو زه‌نگ و ده‌ست سوور کردنیان به خوێن تا ناچاریان که‌م شوێنم که‌ون. ئه‌وانه له ئیسلامی عه‌قائیدی وه‌کو ئێمه‌مانان ناوه‌شێنه‌وه.
باس له‌وه ده‌که‌ن که زلـله‌یه‌کتان له‌که‌س نه‌داوه، به‌ڵام له‌سه‌رده‌می ئه‌میری ئێوەدا نه‌بوو که ئه‌نساروئیسلام خه‌ڵکی ده‌کوشت و ئازار ده‌دا؟ ئایا بەشێک لە بەرپرسیارێتی ئه‌و کرده‌وانه ناکەوێتە ئەستۆی ئێوە؟
له‌گه‌ڵ ڕێزمدا بۆ پرسیاره‌که‌ت، له سه‌دا سه‌د نکووڵی له‌وه ده‌که‌م و به‌راستیشی نازانم یه‌کێک له‌سه‌رده‌می ئه‌میرێتی مندا ئازار درابێت، چونکه گرتنی خه‌ڵکانێک که بگیرانایه ده‌بوو به ڕه‌زامه‌ندی خۆم بوایه، بۆ نموونه دوای پێکهێنانی ژووری عه‌مه‌لیات له نێوان پارتی و یه‌کێتی و ئه‌مریکاییه‌کان بۆ شه‌ڕی تیرۆر که له سلێمانی پاڵاس دروستیان کرد به دوو ڕۆژ ته‌قینه‌وه‌یه‌ک له‌سه‌ر ڕێی چوونی خۆم بۆ نوێژی هه‌ینی له رێی خانه‌قای بیاره ڕووی دا، منیش ئه‌و کاته له ژێر تینی برا هه‌ولێریه‌کاندا بووم که هه‌میشه یه‌کێتی ئه‌و پڕوپاگه‌نده‌ی ده‌کرد که کرێکار سه‌ر به پارتیه بۆیه پارتیه‌کان ناگرێت، ده‌شمزانی که پارتیه‌کان چوار ڕێکخراوی ڕێکخستنیان له ناوچه‌که کار ده‌کات و ئاگاداری هاتوچۆی هه‌ولێریشیان هه‌بووم، به تایبه‌تی که کاک ئه‌بوبه‌کری ته‌وحید به‌ره‌حمه‌ت بێت مدیری ئاسایشه‌که‌مان بوو، زیاتر له ساڵ و حه‌وت مانگ بوو براکه‌ی له هه‌ولێر لای پارتی گیرابوو، هه‌ندێک برایانیش ده‌یانووت ده‌بێ پارتیه‌کانی ئێره بگرین تا پارتی ئه‌و برایانه ئازاد کات. به‌ڵام ئه‌مه له ڕووی شه‌رعییه‌وه لام نه‌ده‌بووه هه‌نجه‌ت. که ته‌قینه‌وه‌که بوو، وتم ده که‌سی یه‌که‌می ئه‌و چوار ڕێکخراوه بێنن، نه‌بادا له ژێر باڵی ئه‌واندا ته‌قینه‌وه‌که کرابێت، که هێنران شه‌و خۆم سێوم بۆ بردن و خۆشم چوومه لایان، پێم وتن منێک که ده‌چمه سه‌ر مینبه‌ری پێغه‌مبه‌ر علیه السلام هه‌ر ئه‌و که‌سه‌م که ئێستاش ئه‌میری ئه‌م برایانه‌م، ئه‌مانه به هیچ شێوه‌یه‌ک بۆیان نیه هیچ قسه‌یه‌ک به ئێوه بڵێن، چ جای لێدان، به برایانی ئه‌نسارم وتبوو که هه‌ر که‌سێک دارێک له یه‌کێک بدات ده داری له‌به‌ر چاوی خه‌ڵکی لێ ده‌ده‌مه‌وه‌و له هه‌ر دارێکی ده دیناری ئه‌و کاته غه‌رامه‌ی ده‌که‌م. کێ دارێکی له‌و سه‌رده‌مه‌ی مندا لێدراوه با به درۆمان بخاته‌وه. ئه‌مما دوای من، به‌رپرسێتی شه‌رعی خواو یاسای عه‌بد ناکه‌وێته سه‌ر من.
ئایا هیچ په‌یوه‌ندییه‌کتان له‌گه‌ڵ بزوتنه‌وه ئیسلامییه‌کانی کوردستاندا هه‌یه؟ ئەی په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵ که‌تیبه‌ی کوردستانی قاعیده‌دا چۆنه؟
په‌یوه‌ندی ئه‌ندامێتیم له‌گه‌ڵ هیچ حزبێکی کوردستانی یان غه‌یره کوردستانیدا نیه، له ڕیزی ئه‌وانیشدا ئه‌و عه‌زیزانه‌ی که‌تیبه‌کانی کوردستان.
مه‌لا کرێکار: ده‌ڵێم سه‌ری دای له به‌رد بۆ شینه درۆی که کردوێتی.. له لایه‌که‌وه ده‌یه‌وێت من بکاته به‌رانی قوربانی و ئه‌میرانی جه‌نگی خاوه‌نی ٣٦٠٠٠ پێشمه‌رگه‌ی کوژراوی ناوخۆ بزر کات، له‌لایه‌کی تریشه‌وه ده‌یه‌وێت ناوی من وه‌کو ئیسلامیه‌ک بزڕێنێت.. ئه‌وه‌ش به فه‌زڵی خوای گه‌وره به موخابه‌راتی ئه‌مریکایی و نه‌رویجی و یه‌کێتی نه‌کرا تازه ئه‌م له زه‌مانی فه‌وتاوی ئه‌م گه‌مه‌دا و له ده‌رەوه‌ی ساحه‌که ده‌یه‌وێت گۆڵ بکات! ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌نده ده‌م هه‌راشه بۆ نایه‌ته دادگاو به‌رامبه‌رم بخوێنێت، خۆ هێشتا دادگاییه‌که‌م ته‌واو نه‌بووه، یه‌عنی کات و شوێنی لێره به‌ده‌سته‌وه ماوه.. ئه‌وه‌ی منی له نزیکه‌وه ناسیووه زۆر چاک ده‌زانێت که خه‌ڵکانێک له 1988 دا ئامرمه‌فره‌زه بوون که من شورای بزوتنه‌وه‌ی ئیسلامی بووم که‌چی ئه‌وان له 1998 دا بێ هه‌ڵبژاردن بوونه ئه‌ندامی مه‌کته‌ب سیاسی و منیش وه‌ک خۆم مامه‌وه، له کاتێکیشدا له هیچ کۆنگریه‌کی بزوتنه‌وه‌ی ئیسلامیدا (جگه له‌یه‌کێکیان) له دووه‌م ده‌نگم که‌متر نه‌هێناوه، قه‌ت ڕۆژێک له ڕۆژان دڵم بۆ ئافره‌ت و پاره‌و پله نه‌شناوه، ئه‌مانه‌شن که چۆک به پیاوی ناودار داده‌ن. به‌رده‌وام و تا ئێستاش زانیومه که کرێکارێتیه‌که‌م له ده‌رەوه‌ی وڵات له خودی بزوتنه‌وه گه‌وره‌تر بووه‌و له ناو بزوتنه‌وه‌شدا له ئه‌ندام مه‌کته‌ب سیاسێتی گه‌وره‌تر بووه.. لای پارته کوردستانیه‌کانیش من ناسراوتر بووم له زۆر ئه‌ندامی تری پله پێش من. ئه‌وه‌ش نه بۆ من جێی شانازیه نه که‌مکردنه‌وه‌ی ڕێزی ئه‌و به‌ڕێزانه‌شه.. من که له 1997 دا بوومه به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی سلێمانی کاک کامیلی حاجی عه‌لی ئه‌مره‌که‌ی پێ گه‌یاندم، خۆشم له‌و پیاوه شه‌ریفه پشوودرێژه به چاکتر نه‌زانیووه، با له ڕووی خوێنه‌واریشه‌وه به نه‌زه‌ری خه‌ڵکی زیاترم زانیبێت.
توندوتیژیشم به‌رامبه‌ر پێشمه‌رگه یان شوێن که‌وتووانی خۆم قسه‌یه‌کی ڕاست نییه، له توولی به‌رپرسێتیمدا له 1988 تا کاتی ده‌سگیرکردنم له‌هۆڵه‌ندا له 2002 دارێکم به که‌سێک نه‌کێشاوه، ته‌نانه‌ت ئه‌و کاتی که به‌رپرسی مه‌کته‌ب عه‌سکه‌ریش بووم.. بیرمه جارێک زلـله‌یه‌کم له پێشمه‌رگه‌یه‌ک دا، سێ جار له نوێژی هه‌ینی و له مزگه‌وتی جیهاددا له سلێمانی هێنامه‌وه پێشه‌وه‌و ووتم زلـله‌که‌م لێده‌وه. ئێستا له به‌ریتانیایه هه‌موو جارێک که ته‌له‌فۆنی ده‌کرد ده‌یوت من ئه‌وه‌م که زلـله‌که‌ت لێدا، که پێم وت من به‌و قسه‌یه ئازاری ده‌روونی ده‌چێژم ئیتر وازی له‌و نیشانه‌یه‌ی هێنا. من به فه‌زڵی خوای گه‌وره له‌و ڕۆژه‌وه‌ی ئیسلامم ناسیووه وه‌ک داعیه‌ک ڕه‌فتارم کردووه، به خۆشه‌ویستی خه‌ڵکم له ده‌ور کۆبۆته‌وه نه‌ک به سیاسه‌ت و پاره‌و زه‌برو زه‌نگ و ده‌ست سوور کردنیان به خوێن تا ناچاریان که‌م شوێنم که‌ون. ئه‌وانه له ئیسلامی عه‌قائیدی وه‌کو ئێمه‌مانان ناوه‌شێنه‌وه.
باس له‌وه ده‌که‌ن که زلـله‌یه‌کتان له‌که‌س نه‌داوه، به‌ڵام له‌سه‌رده‌می ئه‌میری ئێوەدا نه‌بوو که ئه‌نساروئیسلام خه‌ڵکی ده‌کوشت و ئازار ده‌دا؟ ئایا بەشێک لە بەرپرسیارێتی ئه‌و کرده‌وانه ناکەوێتە ئەستۆی ئێوە؟
له‌گه‌ڵ ڕێزمدا بۆ پرسیاره‌که‌ت، له سه‌دا سه‌د نکووڵی له‌وه ده‌که‌م و به‌راستیشی نازانم یه‌کێک له‌سه‌رده‌می ئه‌میرێتی مندا ئازار درابێت، چونکه گرتنی خه‌ڵکانێک که بگیرانایه ده‌بوو به ڕه‌زامه‌ندی خۆم بوایه، بۆ نموونه دوای پێکهێنانی ژووری عه‌مه‌لیات له نێوان پارتی و یه‌کێتی و ئه‌مریکاییه‌کان بۆ شه‌ڕی تیرۆر که له سلێمانی پاڵاس دروستیان کرد به دوو ڕۆژ ته‌قینه‌وه‌یه‌ک له‌سه‌ر ڕێی چوونی خۆم بۆ نوێژی هه‌ینی له رێی خانه‌قای بیاره ڕووی دا، منیش ئه‌و کاته له ژێر تینی برا هه‌ولێریه‌کاندا بووم که هه‌میشه یه‌کێتی ئه‌و پڕوپاگه‌نده‌ی ده‌کرد که کرێکار سه‌ر به پارتیه بۆیه پارتیه‌کان ناگرێت، ده‌شمزانی که پارتیه‌کان چوار ڕێکخراوی ڕێکخستنیان له ناوچه‌که کار ده‌کات و ئاگاداری هاتوچۆی هه‌ولێریشیان هه‌بووم، به تایبه‌تی که کاک ئه‌بوبه‌کری ته‌وحید به‌ره‌حمه‌ت بێت مدیری ئاسایشه‌که‌مان بوو، زیاتر له ساڵ و حه‌وت مانگ بوو براکه‌ی له هه‌ولێر لای پارتی گیرابوو، هه‌ندێک برایانیش ده‌یانووت ده‌بێ پارتیه‌کانی ئێره بگرین تا پارتی ئه‌و برایانه ئازاد کات. به‌ڵام ئه‌مه له ڕووی شه‌رعییه‌وه لام نه‌ده‌بووه هه‌نجه‌ت. که ته‌قینه‌وه‌که بوو، وتم ده که‌سی یه‌که‌می ئه‌و چوار ڕێکخراوه بێنن، نه‌بادا له ژێر باڵی ئه‌واندا ته‌قینه‌وه‌که کرابێت، که هێنران شه‌و خۆم سێوم بۆ بردن و خۆشم چوومه لایان، پێم وتن منێک که ده‌چمه سه‌ر مینبه‌ری پێغه‌مبه‌ر علیه السلام هه‌ر ئه‌و که‌سه‌م که ئێستاش ئه‌میری ئه‌م برایانه‌م، ئه‌مانه به هیچ شێوه‌یه‌ک بۆیان نیه هیچ قسه‌یه‌ک به ئێوه بڵێن، چ جای لێدان، به برایانی ئه‌نسارم وتبوو که هه‌ر که‌سێک دارێک له یه‌کێک بدات ده داری له‌به‌ر چاوی خه‌ڵکی لێ ده‌ده‌مه‌وه‌و له هه‌ر دارێکی ده دیناری ئه‌و کاته غه‌رامه‌ی ده‌که‌م. کێ دارێکی له‌و سه‌رده‌مه‌ی مندا لێدراوه با به درۆمان بخاته‌وه. ئه‌مما دوای من، به‌رپرسێتی شه‌رعی خواو یاسای عه‌بد ناکه‌وێته سه‌ر من.
ئایا هیچ په‌یوه‌ندییه‌کتان له‌گه‌ڵ بزوتنه‌وه ئیسلامییه‌کانی کوردستاندا هه‌یه؟ ئەی په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵ که‌تیبه‌ی کوردستانی قاعیده‌دا چۆنه؟
په‌یوه‌ندی ئه‌ندامێتیم له‌گه‌ڵ هیچ حزبێکی کوردستانی یان غه‌یره کوردستانیدا نیه، له ڕیزی ئه‌وانیشدا ئه‌و عه‌زیزانه‌ی که‌تیبه‌کانی کوردستان.
دەگوترێ به‌رپرسیارێتیتان هه‌یه له که‌تیبه‌ی کوردستانی قاعیده، ئه‌و جموجوڵانه‌ی دوایی چۆن لێک دەدەنەوە که له هه‌ندێک ناوچه‌ی سه‌ر سنووری کوردستاندا ئه‌نجام دران؟
وتم که هیچ په‌یوه‌ندییه‌کم له‌گه‌ڵ ئه‌وان و غه‌یری ئه‌واندا نییه، به‌ڵام به ته‌ئکید به هه‌موو جموجوڵێکی ئیسلامی کوردستان خۆشحاڵم، فیکری بن یان سیاسی، ئه‌وه جیهادیه‌که‌ش هه‌ر باسی مه‌که چه‌ند پێی دڵخۆشم. ئه‌و موجاهیده خواویستانه‌و ده‌رکه‌وتن و چالاکییه‌کانی ئه‌م دواییه‌یان پڕ کردنه‌وه‌ی که‌لێنێکه که ده‌مێک بوو چۆڵ بووبوو، کورد بێ چه‌ک نابێت. که مادام کوردیش وه‌کوو جارانی کۆنی فه‌رمانده‌یه‌کی لێوه‌شاوه باوکایه‌تییه‌که‌ی ناکات و زه‌مانیش گۆڕاوه، حه‌تمه‌ن وه‌کو هه‌موو شوێنێکی تری ئه‌م سه‌رزه‌مینه کۆمه‌ڵی سوسیالی و لیبراڵی و دینی له وڵاتی ئێمه‌شدا ده‌رده‌که‌ون و ده‌که‌ونه شه‌ڕه پاڵی هه‌بوون و ده‌سه‌ڵات. ئه‌مه جگه له په‌یوه‌ندی به‌ستنی کورد خۆی له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه یان ده‌ستێوه‌ردانی ده‌به‌ڕێک ڕاچووه‌کانی ده‌رێ له کاری ناوخۆیدا. چالاکی ئه‌و برایانه‌ش له‌م زه‌مینه‌و دیده‌وه دێن، ئه‌وان که ئیسلامی سه‌له‌فی جیهادین، له ده‌سته‌مۆکردنی ده‌سه‌ڵاتی عه‌لمانی کوردی یاخی بوون، ئه‌مه‌یان پێ ڕاستر بووه بۆیه ده‌یانه‌وێ ئاوا هه‌بوونی خۆیان بسه‌لمێنن ، پێشم وایه ئه‌گه‌ر به‌ڕاستی ئه‌وانه قاعیده بن به‌هێزتر ده‌بن، به‌ڵام که مادام سه‌ر به گروپێکی ئومه‌می بن، له‌وه‌ش گه‌ڕێ که ئه‌و ئومه‌میه قاعیده‌یه، قۆناغی زۆر درێژیان له پێشه بۆ شوێن پێ کردنه‌وه‌ی سیاسیان له کوردستاندا.
یانی ئێوە پێتان وایه کرده‌وه‌و هێرشکردنه سه‌ر کوردستان په‌ره دەستێنێ. به‌ڕای ئێوە کێ پشتگیریی شێواندنی بارودۆخی ئه‌منی کوردستان ده‌کات و وڵاتانی ده‌وروبه‌ر تا چه‌ند پشتگیریی له‌و بزوتنه‌وانه ده‌که‌ن؟
من پێم وایه هه‌ستی مه‌حروم بوونی ئه‌و خه‌ڵکه مه‌زڵومه‌ی ئێمه‌ی ئیسلامی له که‌شێکی له‌بار ده‌گه‌ڕێت تا مافی شه‌هیدان و گیراوی خۆی له قوڕقوڕاگه‌ی سه‌رانی پارتی و یه‌کێتی ده‌رهێنێت، ئیدی کێ ئه‌م که‌شه فه‌راهه‌م ده‌کا؟ زوڵمی پارتی و یه‌کێتی، یان هه‌ستی مه‌زڵومێتی و چه‌وسانه‌وه‌ی ئیسلامیان و فه‌ره‌زییه‌تی جیهاد، یان ئێران و توران، ئه‌مه جێ لێکۆڵینه‌وه‌ی ئاقڵه‌کانی پارتی و یه‌کێتیه، به‌ڵام به سه‌د ته‌ئکید ئه‌م دیده سه‌له‌فییه جیهادییه‌ی خاوه‌ن شه‌هیدانی زه‌مانی کیمیاویه وه‌کو هه‌ر کوردێکی تری خاوه‌ن خه‌بات له کوردستانی ئه‌مڕۆدا له جێ سره‌وتی خۆی ده‌گه‌ڕێت. نامده‌یتێ خوێن ده‌ده‌م و لێت ده‌ستێنم. ئه‌مه هاوکێشه‌که‌یه، ئیتر خۆ ئه‌مه بیردۆزی فیساگۆرس نیه ته‌نها بیرمه‌نده‌کان بیزانن! ئه‌مه خه‌ڵوزفرۆشێکی خۆشناوه‌تیش په‌ی پێ ده‌بات و شوانێکی دۆڵی جافه‌تیش ده‌یزانێ. ئینجا ئه‌م چالاکییه چه‌کدارییه‌ی ئه‌وان به لای منه‌وه پێی ده‌وترێت جیهاد نه‌ک شێواندنی بارودۆخی ئه‌منی کوردستان وه‌کو جه‌نابت ده‌یڵێیت، بارودۆخی ئه‌منی کوردستان نابێت هه‌ر بۆ خاوه‌ن هێزی کلکه ئیحتیلال بێت. بۆچی بارودۆخی ئه‌منی و شه‌وانی سوور له دزو جه‌رده‌و خائین و کۆنه‌جاشی چیاو شار نه‌شێوێت؟ بۆچی پێشمه‌رگه‌ی ئیسلامی قه‌ندیلی زه‌مانی کیمیاوی سواڵیشی ده‌س نه‌که‌وێت و جه‌رده‌و دزی پارتی و یه‌کێتی و به‌عسی بئاوسێن؟
وتم که هیچ په‌یوه‌ندییه‌کم له‌گه‌ڵ ئه‌وان و غه‌یری ئه‌واندا نییه، به‌ڵام به ته‌ئکید به هه‌موو جموجوڵێکی ئیسلامی کوردستان خۆشحاڵم، فیکری بن یان سیاسی، ئه‌وه جیهادیه‌که‌ش هه‌ر باسی مه‌که چه‌ند پێی دڵخۆشم. ئه‌و موجاهیده خواویستانه‌و ده‌رکه‌وتن و چالاکییه‌کانی ئه‌م دواییه‌یان پڕ کردنه‌وه‌ی که‌لێنێکه که ده‌مێک بوو چۆڵ بووبوو، کورد بێ چه‌ک نابێت. که مادام کوردیش وه‌کوو جارانی کۆنی فه‌رمانده‌یه‌کی لێوه‌شاوه باوکایه‌تییه‌که‌ی ناکات و زه‌مانیش گۆڕاوه، حه‌تمه‌ن وه‌کو هه‌موو شوێنێکی تری ئه‌م سه‌رزه‌مینه کۆمه‌ڵی سوسیالی و لیبراڵی و دینی له وڵاتی ئێمه‌شدا ده‌رده‌که‌ون و ده‌که‌ونه شه‌ڕه پاڵی هه‌بوون و ده‌سه‌ڵات. ئه‌مه جگه له په‌یوه‌ندی به‌ستنی کورد خۆی له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه یان ده‌ستێوه‌ردانی ده‌به‌ڕێک ڕاچووه‌کانی ده‌رێ له کاری ناوخۆیدا. چالاکی ئه‌و برایانه‌ش له‌م زه‌مینه‌و دیده‌وه دێن، ئه‌وان که ئیسلامی سه‌له‌فی جیهادین، له ده‌سته‌مۆکردنی ده‌سه‌ڵاتی عه‌لمانی کوردی یاخی بوون، ئه‌مه‌یان پێ ڕاستر بووه بۆیه ده‌یانه‌وێ ئاوا هه‌بوونی خۆیان بسه‌لمێنن ، پێشم وایه ئه‌گه‌ر به‌ڕاستی ئه‌وانه قاعیده بن به‌هێزتر ده‌بن، به‌ڵام که مادام سه‌ر به گروپێکی ئومه‌می بن، له‌وه‌ش گه‌ڕێ که ئه‌و ئومه‌میه قاعیده‌یه، قۆناغی زۆر درێژیان له پێشه بۆ شوێن پێ کردنه‌وه‌ی سیاسیان له کوردستاندا.
یانی ئێوە پێتان وایه کرده‌وه‌و هێرشکردنه سه‌ر کوردستان په‌ره دەستێنێ. به‌ڕای ئێوە کێ پشتگیریی شێواندنی بارودۆخی ئه‌منی کوردستان ده‌کات و وڵاتانی ده‌وروبه‌ر تا چه‌ند پشتگیریی له‌و بزوتنه‌وانه ده‌که‌ن؟
من پێم وایه هه‌ستی مه‌حروم بوونی ئه‌و خه‌ڵکه مه‌زڵومه‌ی ئێمه‌ی ئیسلامی له که‌شێکی له‌بار ده‌گه‌ڕێت تا مافی شه‌هیدان و گیراوی خۆی له قوڕقوڕاگه‌ی سه‌رانی پارتی و یه‌کێتی ده‌رهێنێت، ئیدی کێ ئه‌م که‌شه فه‌راهه‌م ده‌کا؟ زوڵمی پارتی و یه‌کێتی، یان هه‌ستی مه‌زڵومێتی و چه‌وسانه‌وه‌ی ئیسلامیان و فه‌ره‌زییه‌تی جیهاد، یان ئێران و توران، ئه‌مه جێ لێکۆڵینه‌وه‌ی ئاقڵه‌کانی پارتی و یه‌کێتیه، به‌ڵام به سه‌د ته‌ئکید ئه‌م دیده سه‌له‌فییه جیهادییه‌ی خاوه‌ن شه‌هیدانی زه‌مانی کیمیاویه وه‌کو هه‌ر کوردێکی تری خاوه‌ن خه‌بات له کوردستانی ئه‌مڕۆدا له جێ سره‌وتی خۆی ده‌گه‌ڕێت. نامده‌یتێ خوێن ده‌ده‌م و لێت ده‌ستێنم. ئه‌مه هاوکێشه‌که‌یه، ئیتر خۆ ئه‌مه بیردۆزی فیساگۆرس نیه ته‌نها بیرمه‌نده‌کان بیزانن! ئه‌مه خه‌ڵوزفرۆشێکی خۆشناوه‌تیش په‌ی پێ ده‌بات و شوانێکی دۆڵی جافه‌تیش ده‌یزانێ. ئینجا ئه‌م چالاکییه چه‌کدارییه‌ی ئه‌وان به لای منه‌وه پێی ده‌وترێت جیهاد نه‌ک شێواندنی بارودۆخی ئه‌منی کوردستان وه‌کو جه‌نابت ده‌یڵێیت، بارودۆخی ئه‌منی کوردستان نابێت هه‌ر بۆ خاوه‌ن هێزی کلکه ئیحتیلال بێت. بۆچی بارودۆخی ئه‌منی و شه‌وانی سوور له دزو جه‌رده‌و خائین و کۆنه‌جاشی چیاو شار نه‌شێوێت؟ بۆچی پێشمه‌رگه‌ی ئیسلامی قه‌ندیلی زه‌مانی کیمیاوی سواڵیشی ده‌س نه‌که‌وێت و جه‌رده‌و دزی پارتی و یه‌کێتی و به‌عسی بئاوسێن؟
ئه‌مما وڵاتانی دراوسێ ئه‌وه منیش و جه‌نابیشت و هه‌موو سیاسیه‌کی کورد ده‌زانێت که تورکیاو ئێران و عێراقی سه‌ددام وه‌کو له مه‌له‌فه‌کاندا ده‌رکه‌وت ده‌ستیان له بزواندنی سێڵی ده‌ماخی سه‌رانی حزبه کوردیه‌کاندا هه‌بوو، ده‌یانتوانی بیان بزوێنن هه‌ر وه‌کو که موسته‌شاره‌کانیان ده‌جوڵاند! ئیتر ئێستا بڵێین ئێران ده‌ستێوه‌ردانی نییه‌و نابێت، گێلێتیه. ئێران تا مۆخی ئێسکه‌کان دوور یان نزیک زۆر یان که‌م نهێنی یان ئاشکرا ده‌ستی له کاروباری عێراق دایه، به کوردو عه‌ره‌ب و سوننی و شیعه‌یه‌وه، چما ئه‌مه شتێکه سیاسه‌تمه‌دارانی کورد نایزانن؟ بۆچی ئه‌وه‌ی گوێچکه‌ی لێ ڕواوه نازانێت عێراق ساحه‌یه‌کی ته‌سفیه‌کاریی حساباتی ئێران و ئه‌مریکایه؟ ئه‌مما به نیسبه‌ت ئه‌و برایانه‌ی که‌تیبه‌کانی کوردستانه‌وه له حاڵی حازردا وا نازانم ئێران دروستی کردبن، ئێران و توران ناتوانن دروست که‌ن به‌ڵام ده‌توانن که شتێک دروست بوو بیقۆزنه‌وه، یان چه‌ندی بۆیان ده‌لوێت ئاڕاسته‌ی به لای خۆیاندا بشکێننه‌وه، جۆری چه‌ک و مه‌شق و نه‌زم و پلانی شه‌ڕو ژماره‌ی ئه‌و برایانه‌ش له‌وه ناچێت ئێران له پشتیانه‌وه بێت. به‌ڵام ئه‌گه‌ر ڕاست بێت و سه‌ر به قاعیده بن، قاعیده ئه‌قڵی پێ ده‌شکێت که کاتی وا هه‌ڵبژێرێت. چونکه ئێران له خه‌می ئه‌وه دایه ئه‌مریکا لێی بدات. ئه‌مه ده‌رفه‌تی ده‌رکه‌وتنه. ئینجا ناشبێت ئه‌وه‌نده ساده بڕوانینه ئه‌و برایانه‌و وا بزانین خۆیان که وا دیاره خه‌ڵکی ناوچه‌که‌ن په‌ی به‌م خاڵه نه‌به‌ن. ڕه‌نگه ئه‌وان هێشتا ئاسۆی بیریان یان گۆشه‌نیگای سیاسییان ئه‌وه‌نده به‌رفراوان نه‌بێت هه‌موو ڕه‌هه‌ندێکی ململانێی فیکریی و سیاسی و شارستانێتی ناوچه‌که ئیستیعاب بکه‌ن به‌ڵام خۆ په‌ی به‌وه ده‌به‌ن که خاوه‌نی دوو هه‌زار شه‌هیدن و شه‌هیده‌کانیان بێ ماف و زیندووه‌کانیان له زیندان دان و مافخوراوه‌کانیان سه‌رکزی بێ کراسی زه‌ردو سه‌وزن.
ئێوە ئه‌و هێرشانه‌ی له عێراقدا ڕوو ده‌ده‌ن، به‌جیهاد ده‌زانن؟
ئێوە ئه‌و هێرشانه‌ی له عێراقدا ڕوو ده‌ده‌ن، به‌جیهاد ده‌زانن؟
ئه‌و هێرشانه پێویستیان به پۆلێن کردنه، هه‌رچی به‌رامبه‌ر ئیحتیلال و هاوکاران و هاوبارنی ده‌کرێت جهاد فی سبیل الله‌یه‌و هه‌ر که‌س ده‌ڵێ وا نییه، یان نه‌زانه یان شێتی پاروه‌نانه، یان ته‌وه‌زه‌لی به‌ر سێبه‌رو خۆ لێساندنه‌وه‌یه، یان زۆر لێزانه‌و ده‌یه‌وێت خۆڵ بکاته چاوی موسوڵمانان. ئه‌وه‌ی ئه‌و جیهاده‌ش له ناو ڕوداوه‌کان هه‌ڵداوێرێت، ئه‌و چالاکییه ئیستیشهادیانه‌ن که کابرا پشتێنی ناسیفی به خۆوه به‌ستووه یان له ئۆتۆمۆبیلێکی بۆمبڕێژ دایه‌و لێی ده‌خوڕێت و خۆی به ئه‌مریکایی و هاوبارانیدا ده‌ته‌قێنێته‌وه، یان گروپێک به وێنه‌و به‌یانی خۆیه‌وه به‌رپرسێتی خۆی ده‌رهه‌قی ده‌رده‌بڕێت، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر من و تۆش له‌سه‌ر یه‌کڕا نه‌بین که جیهاده ئه‌وهه‌ر به جیهادی ده‌زانێت و خۆشی وه‌کو خاوه‌نی ئاشکرا ده‌کات. گومانم له‌مه نیه که ئه‌مه ئیسلامی ده‌یکات و جهاده‌و ڕووی ئیسلامی پێ گه‌شتر ده‌کات. ئه‌مما ته‌قینه‌وه‌ی ناو ئاپۆڕه‌ی خه‌ڵکی لاشه‌ڕو داماو ئه‌وه کاری ئیحتیلال خۆی و موخابه‌راتی ده‌وروبه‌ره‌و تاوانه‌و ڕووی بکه‌ره‌کانی پێ ڕه‌شتر ده‌کات.
کێشه‌ی ناردنه‌وه‌تان بۆ عێراق به کوێ گه‌یشت؟
ئه‌و بڕیاری خاتوونه وه‌زیره‌ی له‌سه‌ر ناردنه‌وه‌م بۆ عێراقی دا له 2003 دا بوو ئه‌و کات که شکاتم بۆ هه‌لوه‌شاندنه‌وه‌ی کرد چوومه دادگای یه‌که‌م و دۆڕاندم، ئیدی چوومه دادگای قۆناغی دووه‌م و دۆڕاندم، ئێستاش چاوه‌ڕێی دیاریکردنی ڕۆژی دادگای سێیه‌مینم که له داگای باڵای وڵاته. هه‌ردوولا مه‌له‌فه‌کانمان به‌رز کردۆته‌وه، به‌ڵام کێشه‌که وه‌کو هه‌موو یاساناسانی نه‌رویج و ده‌ره‌وه‌ش ده‌ڵێن کێشه‌یه‌کی سیاسیه. بۆیه هه‌ر وا ماوه‌و نازانن چۆن چاره‌سه‌ری که‌ن. منیش هه‌میشه ئه‌وه‌م پێ وتوون: من که هه‌ربه ناو عێراقیم، له‌وه‌تای له‌و عێراقه‌دا له‌دایکبووم که بتێکی به‌ریتانی بوو له 1921 دا به‌سه‌ر هه‌موو عێراقییه‌کان و ساڵێک پاشتر له 16/12/1922 دا به‌سه‌ر کوردیاندا سه‌پاند باب و باپیرم تێیدا چه‌وساوه بوون، خۆشم له 1956 که له‌دایکبووم هه‌ر به چه‌وساوه‌یی ڕامکێشاوه، نه‌رویجیش که له‌رێی نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کانه‌وه‌و له‌سه‌ر ئه‌رکی خۆی منی له پاکستانێکی ئازاده‌وه هێناوه‌ته ئێره، چۆن ئه‌و مافه به خۆی ده‌دات بمداته عێراقێکی ئێستای ژێر سایه‌ی ئیحتیلالی ئه‌مریکایی؟ چۆن و بۆچی ده‌یه‌وێت بمخاته گۆمی خوێنه‌وه؟ نه‌رویج که منی به ئه‌مریکا نه‌دایه‌وه که جۆن ئاشکرۆفتی وه‌زیری پێشووی دادی ئه‌مریکایی بۆ خۆی هاته نه‌رویج و داوای ته‌سلیم پێ کردنی کردم، که ئه‌و کاته حکومه‌تی نه‌رویجیه‌کان له ڕاستڕه‌وانی سایه‌ی جۆرج بۆشی سیخنیش بوون ڕازی نه‌بوون، ئیدی چۆن ئێستا که حکومه‌تی چه‌په‌کانه‌و له‌گه‌ڵ سیاسه‌تی ئه‌مریکادا ناکۆکه کاری وا ده‌کات؟ دوای ئه‌وه بۆچی وام لێ ده‌که‌ن؟ چما کلکی که‌ری باپیریانم بڕیووه؟ نه‌رویج پێنج ملیۆن دۆلاری له‌م کێشه‌یه‌ی مندا خه‌رج کرد تا ئه‌وه‌ی بۆ ڕوون بێته‌وه که ئایا من تاوانبارم وه‌کو یه‌کێتی و ئه‌مریکا ده‌ڵێت، یان به‌ریئم وه‌کو خۆم ده‌ڵێم. ئه‌وه پێنج ساڵ و پێنج ملیۆن دۆلار، نه‌رویج نه‌یتوانیوه شتێک له‌سه‌ر من بسه‌لمێنێت که له وڵاتی خۆم یان له وڵاتی ئه‌وان یان له ئه‌وروپا تاوانێکم کردبێت. ئیتر بۆچی جورئه‌ت ناکه‌ن بڵێن ئه‌م ڕاوه ڕێویه‌مان له‌سه‌ر دینه‌که‌ته؟
ئه‌گه‌ر ئه‌مجاره‌ش له دادگا دۆڕاندتان و ته‌سلیم به حکومه‌تی عێراق کرانه‌وه، پێتان وا نییه به گوێره‌ی یاسا مامه‌ڵه‌تان له‌گه‌ڵدا دەکرێ؟ چونکە ماوه‌یه‌ک له‌مه‌وپێش له‌سه‌ر که‌یسی ئێوە حکومه‌تی عێراق ڕایگه‌یاند که به گوێره‌ی یاسا مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ کێشه‌که‌تان ده‌کا، ئه‌مه تا چه‌ند به ڕاست ده‌زانی؟
جارێ بیرم له ته‌سلیم کردنه‌وه به عێراق نه‌کردۆته‌وه، چونکه ئه‌وه یه‌عنی ئه‌شکه‌نجه‌و مردنی ژێر ده‌ستی جه‌للادان، به هه‌قیشی نازانم و لێشی ناترسم، به‌ڵام هه‌ر که‌سیش ئه‌و کاره بکات ده‌بێت بزانێت که خوێنێک قه‌رزار ده‌بێت. ئه‌مما ئه‌گه‌ر من پێم وا بێت حکومه‌تی مێلیشیایی بنباری ئیحتیلال له عێراق به گوێره‌ی یاسا ڕه‌فتار له‌گه‌ڵ دۆست و دوژمنی ده‌کات، به ڕاستی دین دۆڕاندنمه، به ڕاستی هه‌ر باوه‌ڕم وا بێت ئه‌وه حکومه‌ته، ئه‌وه ده‌وڵه‌ته، ئه‌وه سیاسه‌تی به‌ڕێوه‌بردنی وڵاته خوا به‌ر غه‌زه‌بی خۆییم ده‌خات. ئه‌وه‌ی له عێراق ڕوو ده‌دات له جه‌نگه‌ڵه‌کانی ئه‌مازۆنیش ڕوو نادات. ئه‌وه‌ش که ده‌فه‌رموی حکومه‌تی عێراقی ڕایگه‌یاندووە که به گوێره‌ی یاسا مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ کێشه‌که‌مدا ده‌کات. کام کێشه؟ چیم به‌رامبه‌ریان کردووه، ڕۆژانێک بوو دیدارم له‌گه‌ڵ ئیبراهیم جه‌عفه‌ری له له‌نده‌ن و نوری المالیکی و به‌یان جه‌بر له دیمه‌شق و مه‌جلیس ئه‌علا له تاران ده‌کرد، چ کێشه‌یه‌کی کۆنم له‌گه‌ڵ ئه‌واندا هه‌یه؟ هیچ.. چ کێشه‌یه‌کم له‌گه‌ڵ سوننیه‌کانی ناو پرۆسه‌کانی ئیحتیلال هه‌یه؟ هیچ. چ کێشه‌یه‌کم له‌گه‌ڵ پارتی هه‌یه؟ هیچ. چ کێشه‌یه‌کم له‌گه‌ڵ یه‌کێتی هه‌یه؟ تا سه‌ر ئێسقان. وه‌ک فیکر، وه‌ک سیاسه‌ت، وه‌ک ئیداره‌و مافی شه‌هیدانمان، وه‌کو مافی زیندان و فڕێندراوانمان. وه‌ک ده‌یان په‌یمانی شکاو، وه‌ک پێشڕه‌وێتی ئیحتیلال بۆ سه‌ر سه‌نگه‌ره‌کانی ئه‌و برا عه‌زیزانه‌مان. چما حکومه‌تی عێراقی خاوه‌نی خۆیه‌تی؟ چما خاوه‌نی یاسایه؟ ئیتر چی به‌راست بزانم؟
له‌م ماوه‌یه‌ی دواییدا، چه‌ند ده‌نگێک له ناو یه‌کگرتووی ئیسلامیدا وه‌ک ده‌نگی ڕیفۆرمخوازی نێو بزوتنه‌وه ئیسلامییه‌کان ده‌رکه‌وتون و داوای ڕیفۆرم له نێو یه‌کگرتوودا ده‌که‌ن، ده‌رکه‌وتنی ئه‌م هه‌وڵانه چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنن؟
یه‌کگرتوو حزبه، حزبیش پێویستی به پێداچوونه‌وه‌و نوێ کردنه‌وه‌ی خوێن هه‌یه، به‌ڵام ئه‌مه مانای ئه‌وه نییه هێزێکی ده‌ره‌کی به ناوی ڕیفۆرمخوازیه‌وه ده‌ست خاته ناویان، ئه‌وان خۆیان به‌رژه‌وه‌ندی حزبی خۆیان ده‌زانن. حزبه ئیسلامییه‌کان ئه‌و دیکتاتۆریه‌ته‌یان تێدا نییه که له ناو عه‌له‌مانیه‌کاندا هه‌یه. ئێمه له بزوتنه‌وه‌ی ئیسلامیدا مامۆستا شێخ محمد به‌رزنجی وازی له ئه‌میرێتی گشتی هێنا بۆ مامۆستا شێخ له‌تیفی به‌رزنجی ڕه‌حمه‌تی که له مامۆستا به‌رزنجی سیاسی تر نه‌بوو. مامۆستا شێخ له‌تیفی ڕه‌حمه‌تی ته‌نازولی بۆ مامۆستا مه‌لا عوسمانی ڕابه‌ر کرد به ڕه‌حمه‌ت بن بێ هیچ گرێ و گۆڵێک، مامۆستا مه‌لا عوسمان مابوو که شورا ئه‌وی لاداو مامۆستا مه‌لا عه‌لی ڕه‌حمه‌تی کرده ڕابه‌ری بزوتنه‌وه، قه‌ناعه‌تم وایه که ئه‌ندامانی گرووپی ئیسلامی کاریگه‌رییان زیاتر له گۆڕانکاریی ناوخۆی خۆیاندا هه‌یه وه‌ک له عه‌له‌مانییه‌کان که هه‌ندێکیان به سه‌رکردایه‌تی زگماکی له‌دایکبوون. به شێوه‌یه‌کی گشتی من پێم وایه ئه‌و ئیسلامیانه‌ی وه‌کو یه‌کگرتوو به شێوازی حزبی کار ده‌که‌ن پێویسته ئاقڵانه ئه‌زمونی حزبیانه‌ی ڕۆژئاوا بگرنه به‌ر، ئه‌مه‌ش له قازانجی حزبه‌که‌یانه نه‌ک له زیانی، حزب به‌و شێوازه کاره ڕۆژئاواییه‌ی چاک ده‌چێته پێشێ، به‌ڵام ئه‌گه‌ر وه‌کو بزاڤێکی کۆمه‌ڵایه‌تی - سیاسی ده‌بزوون پێویسته ملکه‌چی و گوێڕایه‌ڵی ته‌واو بۆ ئه‌میری بزاڤه‌که ده‌ربڕن و وه‌ک ئه‌میرێک سه‌یری که‌ن که پێغه‌مبه‌ر علیه السلام دایناوه تا ئه‌وه‌نده‌ی موناقه‌شه نه‌که‌ن و هه‌ر یه‌که لای خۆیه‌وه خۆی لێ بکاته مێجه‌رسۆن له شێخ مه‌حموودی حه‌فید.
ئه‌م وتوێژه لە ڕۆژنامەی کوردستان ڕاپۆرت‌دا بڵاو بۆتەوە.
کێشه‌ی ناردنه‌وه‌تان بۆ عێراق به کوێ گه‌یشت؟
ئه‌و بڕیاری خاتوونه وه‌زیره‌ی له‌سه‌ر ناردنه‌وه‌م بۆ عێراقی دا له 2003 دا بوو ئه‌و کات که شکاتم بۆ هه‌لوه‌شاندنه‌وه‌ی کرد چوومه دادگای یه‌که‌م و دۆڕاندم، ئیدی چوومه دادگای قۆناغی دووه‌م و دۆڕاندم، ئێستاش چاوه‌ڕێی دیاریکردنی ڕۆژی دادگای سێیه‌مینم که له داگای باڵای وڵاته. هه‌ردوولا مه‌له‌فه‌کانمان به‌رز کردۆته‌وه، به‌ڵام کێشه‌که وه‌کو هه‌موو یاساناسانی نه‌رویج و ده‌ره‌وه‌ش ده‌ڵێن کێشه‌یه‌کی سیاسیه. بۆیه هه‌ر وا ماوه‌و نازانن چۆن چاره‌سه‌ری که‌ن. منیش هه‌میشه ئه‌وه‌م پێ وتوون: من که هه‌ربه ناو عێراقیم، له‌وه‌تای له‌و عێراقه‌دا له‌دایکبووم که بتێکی به‌ریتانی بوو له 1921 دا به‌سه‌ر هه‌موو عێراقییه‌کان و ساڵێک پاشتر له 16/12/1922 دا به‌سه‌ر کوردیاندا سه‌پاند باب و باپیرم تێیدا چه‌وساوه بوون، خۆشم له 1956 که له‌دایکبووم هه‌ر به چه‌وساوه‌یی ڕامکێشاوه، نه‌رویجیش که له‌رێی نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کانه‌وه‌و له‌سه‌ر ئه‌رکی خۆی منی له پاکستانێکی ئازاده‌وه هێناوه‌ته ئێره، چۆن ئه‌و مافه به خۆی ده‌دات بمداته عێراقێکی ئێستای ژێر سایه‌ی ئیحتیلالی ئه‌مریکایی؟ چۆن و بۆچی ده‌یه‌وێت بمخاته گۆمی خوێنه‌وه؟ نه‌رویج که منی به ئه‌مریکا نه‌دایه‌وه که جۆن ئاشکرۆفتی وه‌زیری پێشووی دادی ئه‌مریکایی بۆ خۆی هاته نه‌رویج و داوای ته‌سلیم پێ کردنی کردم، که ئه‌و کاته حکومه‌تی نه‌رویجیه‌کان له ڕاستڕه‌وانی سایه‌ی جۆرج بۆشی سیخنیش بوون ڕازی نه‌بوون، ئیدی چۆن ئێستا که حکومه‌تی چه‌په‌کانه‌و له‌گه‌ڵ سیاسه‌تی ئه‌مریکادا ناکۆکه کاری وا ده‌کات؟ دوای ئه‌وه بۆچی وام لێ ده‌که‌ن؟ چما کلکی که‌ری باپیریانم بڕیووه؟ نه‌رویج پێنج ملیۆن دۆلاری له‌م کێشه‌یه‌ی مندا خه‌رج کرد تا ئه‌وه‌ی بۆ ڕوون بێته‌وه که ئایا من تاوانبارم وه‌کو یه‌کێتی و ئه‌مریکا ده‌ڵێت، یان به‌ریئم وه‌کو خۆم ده‌ڵێم. ئه‌وه پێنج ساڵ و پێنج ملیۆن دۆلار، نه‌رویج نه‌یتوانیوه شتێک له‌سه‌ر من بسه‌لمێنێت که له وڵاتی خۆم یان له وڵاتی ئه‌وان یان له ئه‌وروپا تاوانێکم کردبێت. ئیتر بۆچی جورئه‌ت ناکه‌ن بڵێن ئه‌م ڕاوه ڕێویه‌مان له‌سه‌ر دینه‌که‌ته؟
ئه‌گه‌ر ئه‌مجاره‌ش له دادگا دۆڕاندتان و ته‌سلیم به حکومه‌تی عێراق کرانه‌وه، پێتان وا نییه به گوێره‌ی یاسا مامه‌ڵه‌تان له‌گه‌ڵدا دەکرێ؟ چونکە ماوه‌یه‌ک له‌مه‌وپێش له‌سه‌ر که‌یسی ئێوە حکومه‌تی عێراق ڕایگه‌یاند که به گوێره‌ی یاسا مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ کێشه‌که‌تان ده‌کا، ئه‌مه تا چه‌ند به ڕاست ده‌زانی؟
جارێ بیرم له ته‌سلیم کردنه‌وه به عێراق نه‌کردۆته‌وه، چونکه ئه‌وه یه‌عنی ئه‌شکه‌نجه‌و مردنی ژێر ده‌ستی جه‌للادان، به هه‌قیشی نازانم و لێشی ناترسم، به‌ڵام هه‌ر که‌سیش ئه‌و کاره بکات ده‌بێت بزانێت که خوێنێک قه‌رزار ده‌بێت. ئه‌مما ئه‌گه‌ر من پێم وا بێت حکومه‌تی مێلیشیایی بنباری ئیحتیلال له عێراق به گوێره‌ی یاسا ڕه‌فتار له‌گه‌ڵ دۆست و دوژمنی ده‌کات، به ڕاستی دین دۆڕاندنمه، به ڕاستی هه‌ر باوه‌ڕم وا بێت ئه‌وه حکومه‌ته، ئه‌وه ده‌وڵه‌ته، ئه‌وه سیاسه‌تی به‌ڕێوه‌بردنی وڵاته خوا به‌ر غه‌زه‌بی خۆییم ده‌خات. ئه‌وه‌ی له عێراق ڕوو ده‌دات له جه‌نگه‌ڵه‌کانی ئه‌مازۆنیش ڕوو نادات. ئه‌وه‌ش که ده‌فه‌رموی حکومه‌تی عێراقی ڕایگه‌یاندووە که به گوێره‌ی یاسا مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ کێشه‌که‌مدا ده‌کات. کام کێشه؟ چیم به‌رامبه‌ریان کردووه، ڕۆژانێک بوو دیدارم له‌گه‌ڵ ئیبراهیم جه‌عفه‌ری له له‌نده‌ن و نوری المالیکی و به‌یان جه‌بر له دیمه‌شق و مه‌جلیس ئه‌علا له تاران ده‌کرد، چ کێشه‌یه‌کی کۆنم له‌گه‌ڵ ئه‌واندا هه‌یه؟ هیچ.. چ کێشه‌یه‌کم له‌گه‌ڵ سوننیه‌کانی ناو پرۆسه‌کانی ئیحتیلال هه‌یه؟ هیچ. چ کێشه‌یه‌کم له‌گه‌ڵ پارتی هه‌یه؟ هیچ. چ کێشه‌یه‌کم له‌گه‌ڵ یه‌کێتی هه‌یه؟ تا سه‌ر ئێسقان. وه‌ک فیکر، وه‌ک سیاسه‌ت، وه‌ک ئیداره‌و مافی شه‌هیدانمان، وه‌کو مافی زیندان و فڕێندراوانمان. وه‌ک ده‌یان په‌یمانی شکاو، وه‌ک پێشڕه‌وێتی ئیحتیلال بۆ سه‌ر سه‌نگه‌ره‌کانی ئه‌و برا عه‌زیزانه‌مان. چما حکومه‌تی عێراقی خاوه‌نی خۆیه‌تی؟ چما خاوه‌نی یاسایه؟ ئیتر چی به‌راست بزانم؟
له‌م ماوه‌یه‌ی دواییدا، چه‌ند ده‌نگێک له ناو یه‌کگرتووی ئیسلامیدا وه‌ک ده‌نگی ڕیفۆرمخوازی نێو بزوتنه‌وه ئیسلامییه‌کان ده‌رکه‌وتون و داوای ڕیفۆرم له نێو یه‌کگرتوودا ده‌که‌ن، ده‌رکه‌وتنی ئه‌م هه‌وڵانه چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنن؟
یه‌کگرتوو حزبه، حزبیش پێویستی به پێداچوونه‌وه‌و نوێ کردنه‌وه‌ی خوێن هه‌یه، به‌ڵام ئه‌مه مانای ئه‌وه نییه هێزێکی ده‌ره‌کی به ناوی ڕیفۆرمخوازیه‌وه ده‌ست خاته ناویان، ئه‌وان خۆیان به‌رژه‌وه‌ندی حزبی خۆیان ده‌زانن. حزبه ئیسلامییه‌کان ئه‌و دیکتاتۆریه‌ته‌یان تێدا نییه که له ناو عه‌له‌مانیه‌کاندا هه‌یه. ئێمه له بزوتنه‌وه‌ی ئیسلامیدا مامۆستا شێخ محمد به‌رزنجی وازی له ئه‌میرێتی گشتی هێنا بۆ مامۆستا شێخ له‌تیفی به‌رزنجی ڕه‌حمه‌تی که له مامۆستا به‌رزنجی سیاسی تر نه‌بوو. مامۆستا شێخ له‌تیفی ڕه‌حمه‌تی ته‌نازولی بۆ مامۆستا مه‌لا عوسمانی ڕابه‌ر کرد به ڕه‌حمه‌ت بن بێ هیچ گرێ و گۆڵێک، مامۆستا مه‌لا عوسمان مابوو که شورا ئه‌وی لاداو مامۆستا مه‌لا عه‌لی ڕه‌حمه‌تی کرده ڕابه‌ری بزوتنه‌وه، قه‌ناعه‌تم وایه که ئه‌ندامانی گرووپی ئیسلامی کاریگه‌رییان زیاتر له گۆڕانکاریی ناوخۆی خۆیاندا هه‌یه وه‌ک له عه‌له‌مانییه‌کان که هه‌ندێکیان به سه‌رکردایه‌تی زگماکی له‌دایکبوون. به شێوه‌یه‌کی گشتی من پێم وایه ئه‌و ئیسلامیانه‌ی وه‌کو یه‌کگرتوو به شێوازی حزبی کار ده‌که‌ن پێویسته ئاقڵانه ئه‌زمونی حزبیانه‌ی ڕۆژئاوا بگرنه به‌ر، ئه‌مه‌ش له قازانجی حزبه‌که‌یانه نه‌ک له زیانی، حزب به‌و شێوازه کاره ڕۆژئاواییه‌ی چاک ده‌چێته پێشێ، به‌ڵام ئه‌گه‌ر وه‌کو بزاڤێکی کۆمه‌ڵایه‌تی - سیاسی ده‌بزوون پێویسته ملکه‌چی و گوێڕایه‌ڵی ته‌واو بۆ ئه‌میری بزاڤه‌که ده‌ربڕن و وه‌ک ئه‌میرێک سه‌یری که‌ن که پێغه‌مبه‌ر علیه السلام دایناوه تا ئه‌وه‌نده‌ی موناقه‌شه نه‌که‌ن و هه‌ر یه‌که لای خۆیه‌وه خۆی لێ بکاته مێجه‌رسۆن له شێخ مه‌حموودی حه‌فید.
ئه‌م وتوێژه لە ڕۆژنامەی کوردستان ڕاپۆرت‌دا بڵاو بۆتەوە.
