۱۳۸۵/۰۴/۰۶

ئه‌ره‌ن که‌سکین هه‌ڵسوڕاویکی چالاکی مافەکانی ژنان له‌ تورکیا


ئاماده‌کردنی: سه‌لاحه‌دین بایه‌زیدی
 
ئه‌م ژنه‌ یاسازانه‌ که‌ ٤٨ ساڵی ته‌مه‌ن و کورده‌، یه‌که‌مین ژنه‌ که‌ له‌ تورکیا سه‌ره‌ڕای هه‌ڕه‌شه‌ی زۆر و چه‌ند جار گیران و سزای به‌ندیخانه‌، بوێرانه‌ توانیویه‌تی ده‌رباره‌ی ئه‌شکه‌نجه‌ی زیندانییه‌ سیاسییه‌کانی تورکیا و به‌تایبه‌ت که‌ڵک ئاوەژووی سێکسی و ده‌ستدرێژی بۆ سه‌ر ژنان له‌ زیندانه‌کانی ئه‌م وڵاته‌دا قسه‌ بکات.
باس و گفتوگۆی زۆر سه‌باره‌ت به‌ وه‌رگرتنی تورکیا وه‌ک ئه‌ندامێکی یه‌کێتی ئه‌وروپا کراوه‌، ئه‌م یه‌کێتیه‌ مه‌رجی سه‌ره‌کیی ئه‌ندامێتی به‌ هه‌بوونی دیموکراسی و نه‌هێشتنی سزای له‌سێداره‌دان و په‌ژراندنی مافی که‌مینه‌کان له‌م وڵاته‌دا ده‌به‌ستێته‌وه‌. سزای له‌سێداره‌دان به‌شێوه‌یه‌کی فه‌رمی له‌ تورکیا قه‌ده‌غه‌ کراوه‌، به‌ڵام په‌یڕه‌وکردنی ئه‌شکه‌نجه‌ی زیندانییه‌ سیاسیه‌کان هه‌روا درێژه‌ی هه‌یه‌.
پێنج ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ئه‌ره‌ن که‌سکین وه‌ک ژنێکی پارێزه‌ر له‌گه‌ڵ ئه‌و ژنانه‌ی له‌زیندانه‌کاندا ده‌ستدرێژییان کرابووه‌ سه‌ر، کۆنفرانسێکی پرۆتستۆیی به‌رێوه‌ برد. ئه‌م کۆنفرانسه‌ له‌ ڕاگه‌یه‌نه‌ گشتییه‌کانی تورکیادا ده‌نگدانه‌وه‌یه‌کی زۆری هه‌بوو.
بوێری ئه‌و له‌مباره‌وه‌و شکاندنی بێده‌نگی سه‌باره‌ت به‌ ئه‌نجامدانی ئه‌شکه‌نجه‌ی سێکسی له‌ زیندانه‌کانی تورکیه‌ بارێکی قورسی خسته‌ سه‌رشانی که‌سکین. ئه‌و ده‌بوایه‌ به‌تاوانی سووکایەتی کردن بە هێزه‌ ئه‌منییه‌کان، له‌به‌رامبه‌ر دادگە وه‌ڵام بداته‌وه‌. ئه‌م سکاڵایه‌ ١٦ ژنی تریشی له‌خۆوه‌ ده‌گرت که‌ له‌ کۆی ١٣٨ ژنی زیندانی ئه‌شکه‌نجه‌کراو له‌به‌رده‌م ڕاگه‌یه‌نه‌ گشتییه‌کان قسه‌یان کردبوو.

ساڵێک کارو چالاکی له‌ که‌سکین قه‌ده‌غه‌ کرا. ئه‌و خۆی له‌مباره‌وه‌ ده‌ڵێت یه‌که‌مین ژنه‌ پارێزه‌ره‌ که‌ له‌به‌ر هۆکاری سیاسی مافی کارکردنی لێ زه‌وت کراوه‌. هه‌ڕه‌شه‌ی مه‌رگ، زیندان، نامه‌و ته‌له‌فۆنی هه‌ڕه‌شه‌ئامێز و .. تاد بۆته‌ به‌شێک له‌ ژیانی رۆژانه‌ی ئه‌م ژنه‌ خه‌باتکاره‌ له‌ ئه‌سته‌نبوڵ.
ئه‌ره‌ن که‌سکین له‌ بنه‌ماڵه‌یه‌کی مامناوه‌ند و ئازادیخواز له‌دایک بووه‌. له‌م خێزانه‌دا باس و گفتوگۆ ده‌رباره‌ی پرسه‌ کۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسیه‌کان به‌رده‌وام له‌ئارا دابووه‌. ئه‌م بنه‌ماڵه‌یه‌ مێژینه‌یه‌کی دوورودرێژی سیاسییان هه‌یه‌. ئه‌و له‌ وتووێژێک له‌گه‌ڵ گۆڤاری ژنانه‌ی "Emma" چاپی ئه‌ڵمانیا به‌ شانازییه‌وه‌ باسی دایه‌گه‌وره‌ی ده‌کات که‌ له‌و یه‌که‌مین ژنانه‌ بووه‌ خوێندنی زانکۆی هه‌بووه‌ و بۆته‌ ئه‌ندازیاری کیمیا. له‌ درێژه‌دا به‌مجۆره‌ باسی ژیانی خۆی ده‌کات:
بۆ یه‌که‌مین جار له‌ ١٤ ساڵیدا تێگه‌یشتم که‌ باوکم کورده‌. ئه‌و چونکه‌ له‌وه‌ ده‌ترسا پیشه‌که‌ی له‌ده‌ست بدات وه‌ک کارمه‌ندێکی بانک ته‌واوی ئه‌و ساڵانه‌ شوناسی ئێمه‌ی شاردبۆوه‌.
ئه‌ره‌ن که‌سکین له‌ کۆلیجی یاسا خوێندویه‌تی و له‌ساڵی ١٩٨٥ه‌وه‌ وه‌ک پارێزه‌ر خه‌ریکی ئیش و کاره‌. سه‌ره‌تا به‌ دۆسیه‌ سیاسیه‌کانیشه‌وه‌ خه‌ریک ده‌بوو. کاتێک که‌ له‌ساڵی ١٩٨٦ یه‌کێتی مافی مرۆڤی تورکیا IHD بونیاد نرا، ئه‌و بوو به‌ئه‌ندامی ئه‌م رێکخراوه‌و له‌ ساڵی ٢٠٠٢وه‌ وه‌ک جێگری سه‌رۆک ئه‌رکه‌کانی ڕاده‌په‌ڕێنێ.
له‌ وه‌ڵامی ئه‌و پرسیاره‌دا که‌ ئه‌و هه‌موو بوێرییه‌ی له‌کوێ هێناوه‌، شانی هه‌ڵده‌ته‌کێنێ و ده‌ڵێت: "هه‌ڕه‌شه‌و هێرشه‌کان بوونه‌ته‌ به‌شێک له‌ ژیانی من. ئیتر بیریان لێ ناکه‌مه‌وه‌. مرۆڤ یان بڕیار ده‌دات درێژه‌ به‌رێبازی خۆی بدا و بیر له‌ ئه‌نجامه‌کانیشی ده‌کاته‌وه‌ یان به‌رێگه‌یه‌کی تردا ده‌ڕوات." ئه‌ره‌ن که‌سکین هه‌تا ئێستا دووجار ته‌قه‌ی لێکراوه‌ و ڕزگاری بووه‌.
که‌سکین چالاکییه‌کانی له‌پێناو پاراستنی ئامانجه‌کانی مافی مرۆڤ له‌ قۆناغی زانکۆدا ده‌ست پێکرد. قۆناغی به‌ر له‌ کوده‌تای عه‌سکه‌ری ساڵی ١٩٨٠ له‌ تورکیا بوو که‌ له‌ دژی هه‌رجۆره‌ ریفۆرم و ئازادییه‌ک بوو. ئه‌و کاته‌ له‌لایه‌ن حکومه‌تی کوده‌تاوه‌ ڕه‌وشی ئاوارته‌ ڕاگه‌یه‌نرا و نزیکه‌ی ١٨٠٠٠٠ که‌س ده‌سگیر کران و ده‌یان که‌سیش له‌و وڵاته‌ ڕایان کرد.
هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای چالاکییه‌کانیه‌وه‌ هه‌تا ئه‌مڕۆ له‌پێناو داکۆکیکردن له‌مافی ئه‌شکه‌نجه‌کراوان و له‌ دژی سزای له‌سێداره‌دان له‌ تورکیه‌دا خه‌باتی کردوه‌ و هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌ش چه‌ند جار خراوه‌ته‌ ژێر لێپرسینه‌وه‌و سزای زیندانی بۆ بڕاوه‌ته‌وه‌، ته‌نانه‌ت جارێکیش ته‌نها به‌هۆی به‌کارهێنانی وشه‌ی کوردستان له‌ نامه‌یه‌کیدا بۆ مه‌جلیسی به‌لژیک شه‌ش مانگ سزای زیندانی بۆ بڕاوه‌ته‌وه‌.
ئه‌ره‌ن که‌سکین سه‌باره‌ت به‌و رۆژانه‌ ده‌ڵێت:
"بۆ ژوورێکی گشتی گوازرامه‌وه‌. له‌وێ له‌گه‌ڵ زۆر ژن بوومه‌ هاوڕێ و ئه‌و ژنانه‌م ناسییه‌وه‌ که‌ پێش زیندان هاتبوونه‌ نوسینگه‌که‌م. ئه‌گه‌رچی چه‌ندین ساڵ بوو ئه‌و ژنانه‌م ده‌ناسی، له‌وێدا بوو ئه‌و متمانه‌یه‌ دروست بوو و باسی ئه‌زموونه‌ تاڵه‌کانی زیندانیان بۆ من گێڕایه‌وه‌. به‌ڵام ئه‌وه‌ی من نه‌مده‌زانی ئه‌وه‌ بوو هه‌موویان که‌ڵک ئاژۆی سێکسیان لێ کرابوو و زۆربه‌شیان ده‌ستدرێژی سێکسیان کرابۆوه‌ سه‌ر."
ساڵی ١٩٩٥ رێکخراوی لێبوردنی نێوده‌وڵه‌تی وه‌ک زیندانییه‌کی سیاسی داکۆکی لێکردو داوای له‌ئه‌ندامانی کرد بۆ ئازادی ئه‌و تێبکۆشن و بۆ مافی ئه‌م ژنه‌ پارێزه‌ره‌ له‌ هیچ هه‌وڵێ درێغی نه‌که‌ن.
دوای ئازادبوونی له‌ساڵی ١٩٩٧دا نوسینگه‌یه‌کی نوێی له‌ ئه‌سته‌نبوڵ به‌کرێ گرت و بڕیاری دا هه‌موو هه‌وڵه‌کانی بۆ مافی ژنان بخاته‌ گه‌ڕ بۆ ئه‌وه‌ی حه‌قیقه‌تی ئه‌م کاره‌ساته‌ بگاته‌ گوێی هه‌موو که‌س. هه‌تا ئه‌مڕۆ زیاتر له‌ ٢٠٠ ژن دۆسیه‌که‌یان بردۆته‌ لای ئه‌و که‌ له‌ کاتی زیندانیبوونیاندا له‌لایه‌ن هێزه‌ ئه‌منییه‌کانه‌وه‌ ده‌ستدرێژییان کراوه‌ته‌ سه‌ر. که‌سکین ئیمکانی راوێژکردنی ده‌روونی، پزیشکی و یاساییان بۆ ده‌ره‌خسێنێ.
شایانی باسه‌ خه‌ڵاتی ئاشتی ئاخن Aachener Friedenspreis له‌ساڵی ٢٠٠٤دا هاوکات له‌گه‌ڵ رێکخراوی دایکی عه‌سکه‌ره‌کانی رووسیا درا به‌ خاتوو ئه‌ره‌ن که‌سکین. ئه‌م خه‌ڵاته‌ ده‌ردرێت به‌و هاووڵاتی و رێکخراوانه‌ی که‌ له‌ "ژێره‌وه‌" بۆ سه‌پاندنی ئاشتی جیهانی هه‌وڵده‌ده‌ن.
له‌ وڵاته‌ ئه‌وروپاییه‌کاندا گرنگییه‌کی زۆر ده‌ده‌ن به‌رێکخراوه‌ ناده‌وڵه‌تییه‌کان، NGOکان و چالاکی ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ شوناسێک به‌م رێکخراوانه‌ ده‌به‌خشن. به‌تایبه‌ت دوای جه‌نگی جیهانی دووه‌م سه‌لمێندراوه‌ که‌ سه‌قامگیربوونی دیموکراسی له‌وڵاتێکدا په‌یوه‌سته‌ به‌ خورتکردنی ئه‌م دام و ده‌زگایانه‌. ئه‌م به‌هێزکردنه‌ له‌رێگای جۆراوجۆر وه‌ک هاریکاری مادی به‌م رێکخراوانه‌و ئه‌و جۆره‌ که‌سانه‌و ناساندنیان به‌ ڕاگه‌یانه‌ گشتییه‌کان ده‌کرێت. به‌خشینی ئه‌م خه‌ڵاته‌ش به‌ئه‌وان نیشانه‌ی سوپاس و پێزانینینێکی مه‌عنه‌وییه‌ بۆ ئه‌وان.
ئه‌ره‌ن که‌سکین وه‌ک که‌سێک که‌ نزیکه‌ی ٢٠ ساڵه‌ ئه‌ندامی رێکخراوی "ئینسان هاکلاری ده‌رنه‌یی Insan Haklari Dernegi" ئه‌و رێکخراوه‌یه‌ی به‌ نۆزده‌ هه‌زار ئه‌ندامه‌وه‌ وه‌ک گه‌وره‌ترین رێکخراوی مافی مرۆڤی تورکیا دێته‌ ئه‌ژمار، شایانی ئه‌م خه‌ڵاته‌ بینرا.
مێرده‌که‌ی ئه‌ره‌ن که‌سکین که‌ ئه‌ویش پارێزه‌رێکی به‌ناوبانگی تورکیایه‌، چه‌ندین جار ده‌ستگیرو ئه‌شکه‌نجه‌ کراوه‌. حاڵی حازر له‌سه‌ر داوای رێکخراوی داکۆکی له‌ دوورخراوه‌ سیاسیه‌کان له‌هامبۆرگی ئه‌ڵمانیا ده‌ژی.

۱۳۸۵/۰۳/۲۰

"كه‌س به‌ ماستی خۆی ناڵێت ترشه‌"


وتوێژێک لەگەڵ عەلی مەحموود محەممەد

سەلاحەدین بایەزیدی

 
له‌ سه‌ره‌تاكانی مانگی شه‌شدا ناوه‌ندی هه‌ڵه‌بجه‌ دژ به‌ئه‌نفال و جینۆسایدكردنی گه‌لی كورد CHAK كه‌ خۆی به‌ ده‌زگایه‌كی سه‌ربه‌خۆو ناحزبی پێناسه‌ ده‌كات، دوای چوار ساڵ كارو خه‌بات یه‌كه‌مین كۆنگره‌ی خۆی له‌ ئه‌ڵمانیا به‌ست. بۆ زیاتر ئاشنابوون به‌ ده‌رئه‌نجامه‌كانی كۆنگره‌و هه‌روه‌ها تێكۆشانی ئه‌م ناوه‌نده‌ وتووێژێكم پێكهێنا له‌گه‌ڵ عه‌لی مه‌حمود محه‌ممه‌د به‌رپرسی ناوه‌ندی هه‌ڵه‌بجه‌و بیروڕای ئەوم ده‌رباره‌ی دۆخی ده‌زگا ناحكومییه‌كان و كۆسپه‌كانی به‌رده‌میان وه‌رگرت.

 ده‌كرێ به‌ كورتی باس له‌ ده‌رئه‌نجامه‌كانی یه‌كه‌مین كۆنگره‌ی چاك بكه‌ن؟

عه‌لی مه‌حمود محه‌ممه‌د: له‌ ڕۆژه‌كانی ٣ و ٤ی مانگی ٦ی ٢٠٠٦ له‌ شاری كۆڵنی ئه‌ڵمانیا، به‌ به‌شداری ژماره‌یه‌كی زۆر له‌ نوێنه‌ران و میوانه‌كان كۆنگره‌ی یه‌كه‌می چاك دوای چوار ساڵ و نیو كاركردن به‌سترا، به‌شی یه‌كه‌می كۆنگره‌ تایبه‌ت بوو به‌ وتارو قسه‌و باسی نوێنه‌رایه‌تی لایه‌نه‌كان و خوێندنه‌وه‌ی بروسكه‌ و په‌یامی كه‌سایه‌تی و حزب و ڕێكخراوه‌كان، به‌شه‌كانی دیكه‌ی كۆنگره‌ تایبه‌ت به‌ئه‌ندامان كه‌ له‌ سویسرا، نه‌رویج، فنله‌ند، دانمارك، سوید، هۆڵه‌ند، به‌لجیكا، به‌ریتانیا و ئه‌ڵمانیاوه‌ هاتبوون، به‌داخه‌وه‌ له‌وڵاتانی دوور و پارچه‌كانی كوردستانه‌وه‌ نه‌توانرا به‌شدار بن.

ته‌وه‌ری گفتوگۆكان چی بوون؟

به‌ هۆی ئه‌وه‌ی چاک ڕێكخراوێكی سه‌ربه‌خۆیه‌ و هه‌موو بۆچوونه‌ سیاسی و فكرییه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی كوردی تێدایه‌، بۆیه‌ گفتوگۆكانی ئه‌وپه‌ڕی جددی و گه‌رم و گوڕ بوو، ته‌واوی به‌رنامه‌ و ناوی ناوه‌ندو كاره‌كانی خرایه‌ به‌رباس و ڕه‌خنه‌ و له‌ كۆتایشدا هه‌ڵبژاردن ئه‌نجام درا، سه‌رپه‌رشتیار و جێگره‌كه‌ی و ده‌سته‌ی به‌ڕێوه‌به‌ر و لیژنه‌ی چاودێری هه‌ڵبژێردرا، به‌ درێژیی جه‌خت له‌سه‌ر سه‌ربه‌خۆیی چاك و پاشكۆنه‌بوونی بۆهیچ ئایدۆلۆژیا و لایه‌نێكی سیاسی كرایه‌وه‌، له‌ لیژنه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ردا یه‌زیدی، ژنان، كه‌سایه‌تی له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستان به‌دی ده‌كرێت.
ئه‌وه‌ی بۆئێمه‌ گرنگ بوو قسه‌ و باسی میوانه‌كان بوو، ده‌ركه‌وت كوردستانیان له‌ هه‌موو پارچه‌كان ئه‌وه‌نده‌ی ئومێدیان به‌ چاكه‌، ئه‌وه‌نده‌ ئومێدیان به‌ لایه‌نه‌ سیاسییه‌كان نییه‌، ئه‌وه‌ متمانه‌ی زۆری پێمان به‌خشی.

 چاک چه‌نده‌ توانیویه‌تی له‌و ئامانجانه‌دا سه‌ركه‌وتوو بێت كه‌ دایناوه‌ته‌ پێش خۆی؟ خه‌بات و چالاكییه‌ گرنگه‌كانی ئه‌م ناوه‌نده‌ له‌م ماوه‌ی چوار ساڵ ته‌مه‌نیدا چین؟

ئه‌گه‌ر سه‌یری به‌رنامه‌ و ئامانجی پارت و لایه‌نه‌ سیاسیه‌كان بكه‌ین، تاكوو ئێستا هیچ لایه‌نێكم نه‌بینیووه‌ له‌ سه‌رتاسه‌ری جیهان به‌ چه‌پ وڕاسته‌وه‌، به‌ عه‌لمانی و ئاینییه‌وه‌، ئه‌وه‌ی ته‌نانه‌ت له‌ به‌رنامه‌ی لانیكه‌میشیدا هاتووه‌ به‌ده‌ستی هێنابێت، ئێمه‌ش هه‌روا، ئامانجه‌كانمان خه‌ونی گه‌وره‌ن، به‌ڵام كاری زۆر گه‌وره‌شمان كردووه‌، ڕێكخراوێكی هه‌ژاری سه‌ربه‌خۆ چۆته‌ شه‌ڕی یاساوه‌، دادگایی ئه‌نرات و به‌فه‌رمی ناسینی ژینۆسایدی كورد له‌ دادگایه‌كی ئه‌وروپی ده‌توانیین به‌ یه‌كێك له‌ ده‌ستكه‌وته‌ یاساییه‌ گه‌وره‌كانی كورد سه‌یری بكه‌ین، ناساندنی كاره‌ساتی ئه‌نفال، به‌  فه‌رمیكردنی ٢ی٩ ڕۆژی كاره‌ساتی قاڕنێ، به‌شداریكردن له‌ دۆزی دادگاییكردنی نه‌زار خه‌زره‌جی، یادكردنه‌وه‌ی ساڵانه‌ی كاره‌ساتی هه‌ڵه‌بجه‌، ئه‌نفال، عامودا، سه‌رده‌شت، پاڵاوتنی له‌یلا زانا بۆ نۆبڵی ئاشتی ... به‌ كورتی و پوختی بۆ ئه‌وه‌ی نه‌یكه‌مه‌ زۆربڵیی ڕۆژانه‌ چاك چالاكی چاكی بۆ كورد هه‌یه‌، له‌ ئاواره‌كانی ئاڵتاش و توركیا بپرسن، له‌ برینداره‌كانی سه‌رده‌شت بپرسن، له‌ نووریه‌ كه‌سپیر و گه‌ریلاكان بپرسن، له‌ هاوڕێكانی شوانه‌ی سه‌ید قادرو قامشلوییه‌كان بپرسن، بزانن چاك تاكه‌ ناوه‌ندی كوردی نییه‌ له‌ هه‌موو ناخۆشییه‌كدا له‌گه‌ڵیان دایه‌و ئاوێزانی سه‌ختی و ناخۆشییه‌كانیان بووه‌.

ئایا ناوه‌ندی چاك هه‌ر تایبه‌ته‌ به‌باشووری كوردستان وه‌ك له‌ پراتیكدا ده‌بینرێ یان پارچه‌كانی تریش؟

پڕۆژه‌یه‌كی سه‌رانسه‌رییه‌و كار له‌سه‌ر مرۆڤی كورد ده‌كات، له‌ هه‌ر شوێنێك كورد هه‌بێت ئه‌و دژ به‌ ژێنۆسایدكردنییه‌تی و داكۆكی له‌مافه‌كانی ده‌كات، تاكه‌ ڕێكخراوه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ سنووری كوردی یه‌كپارچه‌ی به‌زاندووه‌.

 به‌ سه‌رنجدان به‌وه‌ی كه‌ رێكخراوه‌ ناحكومییه‌كان له‌كوردستاندا ئه‌زموونێكی كه‌میان هه‌یه‌، چ كۆسپ و ته‌گه‌ره‌یه‌كتان هاتۆته‌ سه‌ر رێ؟

ته‌گه‌ره‌ی ئێمه‌ هه‌مه‌لایه‌نه‌، له‌ڕوی مادییه‌وه‌ ده‌بینین له‌ كوردستان دۆلار ده‌بارێت بۆ سیاسییه‌كان كه‌چی ئێمه‌ له‌گیرفانی خۆمان كاره‌كانمان ئه‌نجام ده‌ده‌ین، ئه‌م ناوه‌نده‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ی كوردستان چالاكترین ناوه‌ندی كوردییه‌ دوو كورسییه‌ شكاوی له‌ كورستان نییه‌، كه‌لاوه‌یه‌كی نییه‌ بیكاته‌ باره‌گا، ئادره‌سێكی نییه‌ میوانێك بێت بۆ سه‌ردانی، شه‌ڕی سایكۆلۆژی ده‌سه‌پێنن به‌سه‌ریدا، هاوكاری ناكه‌ن... هه‌زارو یه‌ك ده‌ردو نوسیبه‌تی دیكه‌، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئێمه‌ كۆپی هیچ پارت و لایه‌نێك نین سه‌ری شایان بۆ بێنینه‌وه‌ هاوكاریمان ناكه‌ن، ئه‌وه‌ چاك ده‌زانیین، ئێمه‌ دوژمنی هیچ لایه‌نێك نیین به‌ڵام به‌چرای ڕۆن قارچكدا به‌ دوای هه‌ڵه‌كانه‌وه‌ین و له‌قاویان ده‌ده‌ین، ئه‌وانیش هه‌موو ڕه‌خنه‌یه‌ك به‌دوژمنایه‌تی ده‌زانن، سیاسییه‌كانی كورد نه‌خۆشن، بۆیه‌ ڕه‌خنه‌ به‌ دوژمنایه‌تی ده‌زانن، ئه‌مه‌ به‌رنامه‌ی ئێمه‌یه‌ ئیتر كێ دۆستایه‌تمان ده‌كات ئاماده‌ین، به‌ڵام دوژمنایه‌تی كه‌سیش ناكه‌ین.

 په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵ رێكخراوه‌ ناحكومییه‌كانی ئه‌وروپا چۆنه‌؟

ئێمه‌ ڕێكخراوێكی كۆن نیین كه‌سیشمان نییه‌ ته‌فه‌روغی كردبێت بۆ ئه‌م كاره‌، به‌ڵام به‌گوێره‌ی ته‌مه‌نمان هه‌نگاوی زۆرمان ناوه‌ و په‌یوه‌ندی باشمان هه‌یه‌، زۆر له‌ پێش ناوه‌نده‌كانی دیكه‌وه‌ین.

 به‌ بڕوای ئێوه‌ رێكخراوی ناحكومی له‌ كوردستاندا بۆچی نه‌یتوانی بوونی خۆی بسه‌پێنێ و ناتوانێ ده‌نگی خۆی ده‌ربخات؟

هۆكاری پاوانكردنی ده‌سه‌ڵات، سیاسه‌ت، ئابوورییه‌ له‌لایه‌ن هه‌ردوو پارته‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌كه‌وه‌، ئه‌وان هه‌موو شتێكیان شێواندووه‌، حوكمی مه‌رگیان به‌سه‌ر هه‌موو شتێكدا داوه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی خۆیان، به‌تایبه‌تی دوژمنی باوك كوشته‌ی نوێگه‌رین، له‌ سنه‌، له‌ دیاربه‌كر ڕێكخراوی كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی زۆر زۆر له‌ پێش كوردستانه‌وه‌یه‌، با ئه‌مانیش هه‌رباس له‌ئه‌زموونی ده‌سه‌ڵاتی كوردی بكه‌ن، كه‌س به‌ ماستی خۆی ناڵێت ترشه‌.

 رۆڵی رێكخراوه‌ ناحكومییه‌كان له‌ په‌ره‌پێدانی دیموكراسیدا چۆن پێناسه‌ ده‌كه‌یت؟

ڕێكخراوی ناحكوومی مه‌راقیبه‌ به‌سه‌ر كاروباره‌كانی ده‌وڵه‌ته‌وه‌، به‌ڵام ئێمه‌ ده‌وڵه‌تمان شاراوه‌یه‌، هه‌موو كاره‌كانی به‌ نهێنییه‌، له‌ سه‌فقه‌ی بازرگانییه‌وه‌ تادابه‌شكردنی خاكه‌كه‌ی، سه‌رباری ئه‌وه‌ی هه‌ردوو پارته‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌كه‌ له‌ هه‌وڵی زیندووكردنی دیوه‌خان و سرووته‌ كۆنه‌په‌رستتییه‌كانن، له‌هه‌وڵی زیندووكردنه‌وه‌ی هه‌ر دیارده‌یه‌كن له‌ خزمه‌ت پاراستنی ده‌سه‌ڵات و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیان، ئه‌گه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی و ڕێكخراوی ناحكوومیمان هه‌بوایا ئه‌وا ئه‌م هه‌موو فیرعه‌وناوه‌و شاری دزانه‌مان له‌شاره‌كانی كوردستان نه‌ده‌بینی.

 چی‌ ده‌ڵێت‌ بۆ ئه‌وانه‌ی‌ ده‌ڵێن‌ چاک‌ بۆته‌ گه‌مه‌ی‌ حیزب؟

من ئه‌وبابه‌ته‌م خوێنده‌وه‌ كه‌ له‌لایه‌ن براده‌رێكمه‌وه‌ نووسراوه‌، به‌لام باوه‌ڕ بكه‌ هیچی لێ تێنه‌گه‌یشتم، به‌ڵام هه‌مووكه‌س ئازاده‌ چی ده‌نووسێت، چۆن و به‌چ شێوه‌یه‌ك كه‌موكوڕییه‌كانمان دیاری ده‌كات، ئێمه‌ ده‌ستخۆشییان لێ ده‌كه‌ین، ئه‌وه‌ نیشانه‌ی جێكه‌وته‌یی چاكه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌دا، زۆرجار له‌ سایته‌كان شت له‌سه‌ر من ده‌نووسن پێشتر ئاگادار كراومه‌ته‌وه‌ له‌لایه‌ن خاوه‌ن سایته‌كانه‌وه‌، به‌لام به‌لامه‌وه‌ ئاسایی بووه‌ بڵاو بكرێته‌وه‌، ده‌توانن چاودێری وردی كاره‌كانمان بكه‌ن  ئه‌وجا سه‌لمانتان له‌ گه‌مه‌ی حیزبایه‌تی داین له‌لایه‌كه‌وه‌ ده‌ستمان لێ بشۆن له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌ فاتیحای مه‌رگه‌كه‌ی بخوێنن، من ئه‌و كاته‌ی زانیم چاك بۆنی حیزب و ئایدۆلۆژیای لێ دێت، ته‌نانه‌ت به‌ بوونی ناوه‌ندێتی حیزبی له‌ ناوی من بای بای لێده‌كه‌م، باوه‌ڕم به‌ڕێكخراوی هه‌ره‌می نییه‌، زه‌لیلترین كه‌س له‌ناو چاك منم. ئه‌گه‌ر كاك هه‌ندرێن نوسه‌ری ئه‌وبابه‌ته‌ له‌ نزیكه‌وه‌ ئاگاداری چالاكییه‌كانمان بوایا و به‌شداری بكردایه‌ له‌ كۆبونه‌وه‌كانمان ئه‌و سه‌ردێره‌ی نانوسی بۆ ئه‌و بابه‌ته‌ی، به‌داخه‌وه‌ لێی تێنه‌گه‌یشتم.