نەوەکەی میسیۆ لین، یەکەم ڕۆمانی وەرگێڕدراوی فیلیپ کلۆودێل

نسێ

فیلیپ کلۆودێل، نووسەر، دەرهێنەر و فیلمنامەنووسیی ناسراوی فەرەنسی و ئەندامی ئاکادیمیای وێژەیی "گۆنکوور"ە. ڕۆمانی "نەوەکەی میسیۆ لین"ی لە ساڵی ٢٠٠٥دا نووسیوە و ساڵێک دوای نووسینەکەی خەڵاتی ئەوروپی (Euregio)ی پێ بەخشراوە.

ئەم ڕۆمانە بەسەرهاتی پیاوێکی پیر و تەنیا دەگێڕێتەوە کە بە هۆی شەڕ ناچار بووە زێد و نیشتیمانی خۆی جێ بهێڵێ و لەگەڵ نەوەکەی کە چەند هەفتەیەکی تەمەنە، پەنا بەرێتە بەر مەنفا. شوێن لەم ڕۆمانەدا غایبە و نووسەر باسی ئەوە ناکا کە ئەم پیرەمێردە خەڵکی کوێیە و پەنا دەباتە بەر کام وڵات، بەڵام ئاماژەکان دەریدەخەن کە ئاوارەیەکی جەنگی ڤیەتنامە. 

"میسیۆ لین"، قارەمانی ڕۆمانەکە، هەموو کەس و کاری لە ئەنجامی بۆردوماندا لەدەست داوە و تەنیا دەتوانێ نەوەکەی ڕزگار بکا. بۆیە دەیەوێ بە هەر نرخێک بووە نەوەکەی بپارێزێ. لە ڕێگەی قاچاغ دەدا و پێ دەنێتە شارێکی گەورەی وڵاتێکی غەریبەوە کە هیچ شتێکی بۆ ئەو ئاشنا نییە. بەڵام لە وڵاتی نوێ، ڕۆژێک لەسەر کورسییەک تووشی کابرایەک دەبێ کە وەک ئەوانی تر لە زمانەکەی تێناگا، وەلێ هەست و غەمی هاوبەش دەیانکاتە دوو هاوڕێی گیانی بە گیانی. 

ڕۆمانی "نەوەکەی میسیۆ لین" بە زمانێکی یەکدەست و شێوازێکی ساکار نووسراوە، بەڵام خوێنەر وەڕەز ناکا و دەیخاتە نێو بیرکردنەوەیەکی قووڵەوە. هەر لە سەرەتاوە خوێنەر دەکاتە هاوڕێیەکی نزیکی میسیۆ لین و وای لێدەکا بە پەرۆش و نیگەرانییەوە تا کۆتایی بەسەرهاتەکەی وازی لێ نەهێنێ. 

فیلیپ کلۆودێل، ٢ی فێوریەی ساڵی ١٩٦٢، لە شارێکی سەر بە ناوچەی "لۆرێن" لەدایک بووە. بێجگە لە وانەگوتنەوە لە زانکۆ لە بوارەکانی ئەدەبیاتی مۆدێرن، کۆمەڵناسی و سینەما، مامۆستای گرتووخانەش بووە و لەگەڵ کەمئەندامان کاری کردووە. لە ساڵی ٢٠١٢ەوە ئەندامی ئاکادیمیای وێژەیی "گۆنکوور"ە. نووسەری کۆمەڵێک ڕۆمانی بەناوبانگ وەک: "ڕۆحە خۆڵەمێشییەکان" (٢٠٠٣)، "نەوەکەی میسیۆ لین" (٢٠٠٥)، "ڕاپۆرتی برۆدێک" (٢٠٠٧)، "لێکۆڵینەوە"(٢٠١٠)، "عەترەکان" (٢٠١٢)ە کە دەنگدانەوە و خوێنەری بەرچاویان لە فەرەنسا هەبووە. ڕۆمانەکانی بۆ زۆر زمان وەرگێڕدراون و بە هۆیانەوە دەیان خەڵاتی ئەدەبی وەرگرتووە.

نەوەکەی میسیۆ لین،  لە لایەن کتێبفرۆشی غەزەلنووسەوە چاپ و بڵاو کراوەتەوە.

نەوەکەی میسیۆ لین

نەوەکەی مسیۆ لین
ڕۆمان
فیلیپ کلۆودێل

سەلاحەدین بایەزیدی
لە فەرەنسییەوە کردوویه‌ به‌ كوردی

• به‌رگ: باسم ڕەسام
• چاپ: یەکەم – 2015
• چاپخانه‌: تاران
• تیراژ: 1000 دانه‌
• نرخ: 4000 دینار
• بڵاوكار: ناوه‌ندی غه‌زه‌لنووس- بۆ چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌

له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی گشتیی كتێبخانه‌ گشتییه‌كان ژماره‌ی سپاردنی 1508ـی 2015ـی پێ دراوه‌.

سه‌لاحەدین بایه‌زیدی بۆ میلله‌ت: من تازه‌ترین ڕۆمانه‌ فه‌ره‌نسییه‌کان وه‌رده‌گێڕم

سازدانی: میلله‌ت / ئه‌ده‌ب و هونه‌ر

سه‌لاحەدین بایه‌زیدی وه‌رگێڕێکی کورده‌، که‌ له‌ فه‌ره‌نسییه‌وه‌ بۆ کوردی وه‌رده‌گێڕێت و نیشته‌جێی سویسرایه‌. ئه‌و سێ ڕۆمانی ئاگۆتا کریستۆفی کردووه‌ به‌ کوردی که‌ سێیینه‌یه‌که‌. هه‌روه‌ها ڕۆمانی "وڵاتێک بۆ مردن"ـی عه‌بدوڵڵا تایع. تازه‌ترین وه‌رگێڕانی بریتییه‌ له‌ ڕۆمانی "نه‌وه‌که‌ی میسیۆ لین" که‌ هیی فیلیپ کلۆودێله‌. بۆیه‌ "میلله‌ت" به‌ پێویستی زانی ئه‌م گفتوگۆیه‌ی له‌گه‌ڵدا ئه‌نجام بدات.

میللەت پرێس: سەرەتا باسێکی ئەوەمان بۆ بکە، کە چۆن لەگەڵ فیلیپ کلۆودێل و ڕۆمانی "نەوەکەی مسیۆ لین"ـدا ئاشنا بوویت؟

فیلیپ کلۆودێل لە ئەدەبیاتی ئەمڕۆی فەرەنسادا ناوێکی ئاشنایە و بە حوکمی ئەوەی من بە گشتی ئۆگری ئەدەبیاتی مۆدێڕنی فەرەنسام، زیاتر هەوڵ دەدەم بە دوای ئەو کتێبانەدا بچم کە ئەم ساڵانەی دوایی نووسراون، بەدەگمەن وا هەیە دەست بۆ کتێبی کۆن یان ئەدەبیاتی کلاسیک بەرم مەگەر لەلایەن وەشانخانەیەکەوە پێشنیارم پێ بکرێ، بۆیەش بڕیارم دا کتێبێکی کلۆودێل بە کوردی وەربگێڕم. سەرەتا ڕۆمانی "ڕۆحە خۆڵەمێشییەکان"م لێ خوێندەوە و لەبەر ئەوەی بە لامەوە زۆر سەرنج ڕاکێش بوو، بیرم لە وەرگێڕانی کردەوە، چەند لاپەڕەیەکم لێ وەرگێڕابوو کە بەهەڵکەوت خاتوونێک ڕۆمانێکی تری ئەو نووسەرەی پێ ناساندم و هانی دام بیخوێنمەوە. بەمجۆرە بڕیارم دا سەرەتا "نەوەکەی میسیۆ لین" وەربگێڕمە کوردی. هەرچەند لە کوردستاندا ناساندنی نووسەر و کتێبی نوێ ڕیسکە، بەڵام خۆشبەختانە کتێبفرۆشی غەزەلنووس پێشوازی لە کتێبەکە کرد. بەداخەوە پڕۆسەی وەرگێڕان لە کوردستان بە گشتی لە ژێر کاریگەریی کۆمەڵگەی فەرهەنگیی فارس یان عەڕەب دایە و نووسەرێکی ئەوروپی کە لە لایەن ئەوانەوە ناسراو نەبێ و کتێبەکانی وەرنەگێڕدرابن، بۆ وەشانخانەکانی کوردستانیش نامۆیە و بە ئاسانی خۆی لە قەرە نادەن. بۆ نموونە کە ڕۆمانەکانی ئاگۆتا کریستۆفم وەرگێڕایە سەر زمانی کوردی لەگەڵ یەک دوو ناوەندی چاپ لە کوردستان قسەم کرد، چونکە ناوی نووسەرەکەیان نەبیستبوو، تەنانەت بێ ئەوەی چاوێکی پێدا بخشێنن یان تێبینییەکیان لەسەر وەرگێڕانەکە هەبێ، ڕەتیان کردەوە. یانی مامەڵەکردن لەگەڵ ناو و پشتگوێخستنی دەق نەک هەر نووسەرانی کورد، بەڵکوو نووسەرانی بیانیشی گرتۆتەوە.

میللەت پرێس: ئەو تایبەتمەندییانە چین کە ڕۆمانی "نەوەکەی مسیۆ لین" لە ڕۆمانێکی دیکە جیا دەکاتەوە و وای لە تۆ کرد بە پێویستی بزانیت وەری بگێڕێت؟

زمانی شاعیرانەوە و گێڕانەوەی ساکاری ڕۆمانەکە هاندەری سەرەکیم بوون. جگە لەوەش زۆر زوو توانیم پەیوەندییەکی ڕۆحی لەگەڵ ڕۆمانەکە ببەستم، وەک پەنابەرێکی سیاسی خۆم لە زۆر شوێنی ڕۆمانەکە دەدیتەوە و هەستم کرد خوێندنەوەی ئەم ڕۆمانە بۆ خوێنەری کورد بێ سوود نابێ، بەتایبەت کە ئێمەش وەک کورد چەندین دەیەیە بە هۆی جەنگ، ماڵوێرانی، نائارامی و هێرشی داگیرکەران لەگەڵ دیاردەی کۆچی نائاساییدا ڕووبەڕووین. بەسەرهاتی میسیۆ لین بەسەرهاتی هەزاران پەناخوازی لاو و پیری کوردە، بە هۆی ئەوەی شوێن لە ڕۆمانەکەدا غایبە، خوێنەر ڕاحەتتر دەتوانێ زێد و نیشتیمانی خۆی لەو شوێنانەدا وێنا بکا. زۆر خاڵی هاوبەش لە نێوان وڵاتی میسیۆ لین کە دەبێ ڤییەتنام بێ لەگەڵ کوردستان بەدی دەکرێن، هەروەها چارەنووسی میسیۆ لین کە ناچار دەبێ لەو تەمەنەدا نیشتمانی خۆی جێ بهێڵێ و ڕوو بکاتە تاراوگە، ئێستاشی لەگەڵ بێ، چارەنووسی دەیان هەزار کوردە. 

 میللەت پرێس: کلۆودێل خۆی دەرهێنەری سینەماشە، بە بۆچوونی تۆ کە وەرگێڕی ڕۆمانەکەی، پێت وایە دیدێکی سینەمایی بەسەر ڕۆمانەکەدا زاڵ بێت؟

بەڵێ، ڕۆمانەکە پڕە لە دیمەنی سینەمایی و فلاشبەک. وەک ئاماژەتان پێکرد کلۆودێل خۆی دەرهێنەرە و تا ئێستا سێ سیناریۆنامە و چوار فیلمی درێژی بەرهەم هێناوە کە بریتین لە: دەمێکی درێژە تۆم خۆش دەوێ، هەموو خۆرەکان، پێش زستان و مناڵێتییەک. کە ڕۆمانی "نەوەکەی میسیۆ لین"یش دەخوێنیتەوە، هەست دەکەی سەیری فیلمێکی سینەمایی دەکەی و ئەوەش وا دەکا لە خوێندنەوەی جاڕز نەبی. ئەم دیمەنانە بە تایبەت لە وەسفی سرووشت و ڕووداوەکانی دەوروبەردا پتر خۆی دەنوێنێ. فیلمێکە کە دەبێ لە پای دابنیشی و چاوەڕوانی کۆتاییەکەی بی. چونکە لە چەند دیمەنی دواییدا کلیلی ڕووداوەکانت پێ دەدا. 

میللەت پرێس: تۆ کەسێکی چالاکی و لەم ساڵانەی دواییدا بەردەوام کتێبی تازەت هەبووە. دەتوانیت پێمان بڵێیت پرۆژەی داهاتووت چییە؟

ئێستا خەریکی وەرگێڕانی ڕۆمانێکی رۆمەن گاریم و ئەوەندەی من ئاگادار بم ئەمە دەبێتە یەکەم ڕۆمانی وەرگێڕدراوی ئەو نووسەرە ناسراوەی فەرەنسا بە کوردی. یەکێکە لە ڕۆمانە بەناوبانگەکانی کە بە نازناوی ئەمیل ئاژار نووسیویەتی.

ژێدەر:
http://www.milletpress.com/art/post_detail.php?id=1069

شۆرباوگۆشت

فیلیپ کلۆودێل

لە فەرەنسییەوە: سەلاحەدین بایەزیدی

دەوروبەری سەعات دوانزە و نیوی شەو بوو کە دواجار پیاوەکە توانی لوویی بدۆزێتەوە کە لە پشت قەنەفە سەوزەکەی ژووری دایک و باوکی شارەزایانە خۆی حەشار دابوو. چەندین کاتژمێر هەموو کوون و کەلێنێکی ماڵێی بۆ گەڕابوو. لوویی بە هەموو هێزی خۆی قیژاندبووی، ڕایکردبوو، هەڵبەزیبوو، دابەزیبوو، دەرگاکانی پێک دادابوو و کەس وەڵامی نەدابۆوە، کەس بۆ چارەنووسی ئەو بە پەرۆش نەببوو، نە باوکی، نە دایکی و نە دادە ژۆزێفینی. ئەوە چەندین شەوە پیاوەکە هەوڵ دەدا بیگرێ. پیاوەکە زەبەلاح و دەستەکانی پان بوون. کەلـلەسەری هەندێک لە هی گا دەچوو. قەت قسەی نەدەکرد. تا ئەو ساتەوەختە، لوویی بەردەوام توانیبووی خۆی لە چنگی ڕزگار بکا، بەڵام ئەمجارەیان پیاوەکە لەو بەهێزتر بوو. هەڵیکوتابووە سەر قەنەفە سەوزەکە و توند پڕی دابووە ملی کوڕیژگەکە و بۆ دەرەوەی ژوورەکە بە دووی خۆیدا ڕایکێشابوو. لوویی تەنیا دەرفەتی ئەوەی بۆ ڕەخسابوو باوک و دایکی ببینێ کە لەسەر قەرەوێڵەکەیان خرپ بۆی خەوتبوون. هەوڵی دا هاوار بکا و وە خەبەریان بێنێتەوە بەڵام هیچ دەنگێک لە زاری نەدەهاتە دەر. پیاوەکە بە قژ ڕایکێشا، بردیە دەرەوە، لە چاوترووکانێک بە قادرمەکاندا شۆڕی کردەوە و فڕێی دایە نێو مەتبەخەوە. لوویی بەسەر کاشییەکاندا کەوت. هەترەشی چووبوو. پیاوەکە وەک ئاژەڵێکی زل مشە مشی دەهات و تاو نا تاوێ هۆڕە هۆڕێکی لێ بەرز دەبۆوە. دەرکەی گشت دۆڵاب و چەکمەجەکانی کردبۆوە، لە شتێک دەگەڕا و بۆی نەدەدۆزرایەوە. ئەمە تووڕەی کردبوو. دەستێک دەوری هەڵگرت و ورد و خاشی کردن، پاشان چێشت گەرمکەرەوە، نان برژێن، ئاومیوەگر و مەکینەی قاوەکەشی فڕێ دایە سەر عەردی. مەتبەخ لە مەیدانێکی جەنگی ڕاستەقینە دەچوو. لوویی هەروا دەگریا. دواجار، پیاوەکە بە دیوارەوە ئەو شتەی بینی کە بە دوایدا وێڵ بوو. چەقۆیەکی گەورە! لەوانەی دمەکەیان سی سەنتیمەترێکە! لە خۆشیان هاواری لێ بەرز بۆوە، چەقۆکەی بە دەستێکەوە گرتبوو و بە دەستەکەی تریشی لوویی. کتوپڕ و بە وردی، قۆڵی ڕاستی کوڕیژگەکەی کردە چەند لەت. خوێن فیچقەی کرد و بەسەر پیاوەکەدا پژا کە ڕووخساری هەروا لە نێو تاریکیدا ون ببوو. ئینجا پیاوەکە قۆڵی چەپی، گوێچکەکانی، مەچەکی، ئەژنۆ و ڕانەکانی هەنجن هەنجن کرد. خوێن وەک ڕووبارێکی بەخوڕ دەخرۆشا. ئێش و ژان ئامانی لێ بڕیبوو. مەتبەخەکە سوور سوور دەچۆوە. لوویی توندتر لە پێشوو دەیقیژاند بەڵام بێ بەزەییانە پێش بە هاوارەکەی گیرا چونکە پیاوەکە زمانی بڕی، پاشانیش لێوەکانی، سەری و ملی لە لەشی جیا کردەوە. لوویییش بەر لەوەی پیاوەکە چاوەکانی دەربێنێ، تەنیا دەرفەتی ئەوەی بۆ لوا لەت و کوتەکانی جەستەی لە نێو مەنجەڵێکی پڕ لە ئاو، پیواز، توور، پەتاتە، مێخەک و گێزەردا ببینێ. دواتر ئیدی تەواو.  

چەند سەعاتێک دواتر، لوویی لە مەتبەخ نان و چای بەیانی خوارد. خوێنەکە هەمووی پاقژ کرابۆوە، کەلوپەلە شکاوەکان کۆ کرابوونەوە و پیاوەکە بێ سەروشوێن ببوو. وەک سەرجەم بەیانییەکانی تر، ژۆسێفین بە دەم پیاڵە شۆکۆڵاتەکەیەوە خەونووچکە بردبوویەوە. باوک ڕۆژنامەکەی دەخوێندەوە. دایک پەیتا پەیتا دەیگوت هەموویان وە درەنگی کەوتوون. لوویی ئازای ئەندامی دێشا. هەر بە ڕاستی وەزعی باش نەبوو بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا دەبوایە بچێ بۆ قوتابخانە. لە کاتی ڕۆیشتنە دەرەوەدا، دایکی بە هێمنی ماچی کرد و بە گوێچکەیدا چرپاند: "ئەمشەو باشتر دەبی ئازیزە بچکۆلانەکەم: بۆ ئەوەی هێز و تینت بێتەوە بەر، دایکت خواردنە خۆشەکەت بۆ ساز دەکا، شۆرباوگۆشتێکی بەتام!"