سه‌لاحەدین بایه‌زیدی بۆ میلله‌ت: من تازه‌ترین ڕۆمانه‌ فه‌ره‌نسییه‌کان وه‌رده‌گێڕم

سازدانی: میلله‌ت / ئه‌ده‌ب و هونه‌ر

سه‌لاحەدین بایه‌زیدی وه‌رگێڕێکی کورده‌، که‌ له‌ فه‌ره‌نسییه‌وه‌ بۆ کوردی وه‌رده‌گێڕێت و نیشته‌جێی سویسرایه‌. ئه‌و سێ ڕۆمانی ئاگۆتا کریستۆفی کردووه‌ به‌ کوردی که‌ سێیینه‌یه‌که‌. هه‌روه‌ها ڕۆمانی "وڵاتێک بۆ مردن"ـی عه‌بدوڵڵا تایع. تازه‌ترین وه‌رگێڕانی بریتییه‌ له‌ ڕۆمانی "نه‌وه‌که‌ی میسیۆ لین" که‌ هیی فیلیپ کلۆودێله‌. بۆیه‌ "میلله‌ت" به‌ پێویستی زانی ئه‌م گفتوگۆیه‌ی له‌گه‌ڵدا ئه‌نجام بدات.

میللەت پرێس: سەرەتا باسێکی ئەوەمان بۆ بکە، کە چۆن لەگەڵ فیلیپ کلۆودێل و ڕۆمانی "نەوەکەی مسیۆ لین"ـدا ئاشنا بوویت؟

فیلیپ کلۆودێل لە ئەدەبیاتی ئەمڕۆی فەرەنسادا ناوێکی ئاشنایە و بە حوکمی ئەوەی من بە گشتی ئۆگری ئەدەبیاتی مۆدێڕنی فەرەنسام، زیاتر هەوڵ دەدەم بە دوای ئەو کتێبانەدا بچم کە ئەم ساڵانەی دوایی نووسراون، بەدەگمەن وا هەیە دەست بۆ کتێبی کۆن یان ئەدەبیاتی کلاسیک بەرم مەگەر لەلایەن وەشانخانەیەکەوە پێشنیارم پێ بکرێ، بۆیەش بڕیارم دا کتێبێکی کلۆودێل بە کوردی وەربگێڕم. سەرەتا ڕۆمانی "ڕۆحە خۆڵەمێشییەکان"م لێ خوێندەوە و لەبەر ئەوەی بە لامەوە زۆر سەرنج ڕاکێش بوو، بیرم لە وەرگێڕانی کردەوە، چەند لاپەڕەیەکم لێ وەرگێڕابوو کە بەهەڵکەوت خاتوونێک ڕۆمانێکی تری ئەو نووسەرەی پێ ناساندم و هانی دام بیخوێنمەوە. بەمجۆرە بڕیارم دا سەرەتا "نەوەکەی میسیۆ لین" وەربگێڕمە کوردی. هەرچەند لە کوردستاندا ناساندنی نووسەر و کتێبی نوێ ڕیسکە، بەڵام خۆشبەختانە کتێبفرۆشی غەزەلنووس پێشوازی لە کتێبەکە کرد. بەداخەوە پڕۆسەی وەرگێڕان لە کوردستان بە گشتی لە ژێر کاریگەریی کۆمەڵگەی فەرهەنگیی فارس یان عەڕەب دایە و نووسەرێکی ئەوروپی کە لە لایەن ئەوانەوە ناسراو نەبێ و کتێبەکانی وەرنەگێڕدرابن، بۆ وەشانخانەکانی کوردستانیش نامۆیە و بە ئاسانی خۆی لە قەرە نادەن. بۆ نموونە کە ڕۆمانەکانی ئاگۆتا کریستۆفم وەرگێڕایە سەر زمانی کوردی لەگەڵ یەک دوو ناوەندی چاپ لە کوردستان قسەم کرد، چونکە ناوی نووسەرەکەیان نەبیستبوو، تەنانەت بێ ئەوەی چاوێکی پێدا بخشێنن یان تێبینییەکیان لەسەر وەرگێڕانەکە هەبێ، ڕەتیان کردەوە. یانی مامەڵەکردن لەگەڵ ناو و پشتگوێخستنی دەق نەک هەر نووسەرانی کورد، بەڵکوو نووسەرانی بیانیشی گرتۆتەوە.

میللەت پرێس: ئەو تایبەتمەندییانە چین کە ڕۆمانی "نەوەکەی مسیۆ لین" لە ڕۆمانێکی دیکە جیا دەکاتەوە و وای لە تۆ کرد بە پێویستی بزانیت وەری بگێڕێت؟

زمانی شاعیرانەوە و گێڕانەوەی ساکاری ڕۆمانەکە هاندەری سەرەکیم بوون. جگە لەوەش زۆر زوو توانیم پەیوەندییەکی ڕۆحی لەگەڵ ڕۆمانەکە ببەستم، وەک پەنابەرێکی سیاسی خۆم لە زۆر شوێنی ڕۆمانەکە دەدیتەوە و هەستم کرد خوێندنەوەی ئەم ڕۆمانە بۆ خوێنەری کورد بێ سوود نابێ، بەتایبەت کە ئێمەش وەک کورد چەندین دەیەیە بە هۆی جەنگ، ماڵوێرانی، نائارامی و هێرشی داگیرکەران لەگەڵ دیاردەی کۆچی نائاساییدا ڕووبەڕووین. بەسەرهاتی میسیۆ لین بەسەرهاتی هەزاران پەناخوازی لاو و پیری کوردە، بە هۆی ئەوەی شوێن لە ڕۆمانەکەدا غایبە، خوێنەر ڕاحەتتر دەتوانێ زێد و نیشتیمانی خۆی لەو شوێنانەدا وێنا بکا. زۆر خاڵی هاوبەش لە نێوان وڵاتی میسیۆ لین کە دەبێ ڤییەتنام بێ لەگەڵ کوردستان بەدی دەکرێن، هەروەها چارەنووسی میسیۆ لین کە ناچار دەبێ لەو تەمەنەدا نیشتمانی خۆی جێ بهێڵێ و ڕوو بکاتە تاراوگە، ئێستاشی لەگەڵ بێ، چارەنووسی دەیان هەزار کوردە. 

 میللەت پرێس: کلۆودێل خۆی دەرهێنەری سینەماشە، بە بۆچوونی تۆ کە وەرگێڕی ڕۆمانەکەی، پێت وایە دیدێکی سینەمایی بەسەر ڕۆمانەکەدا زاڵ بێت؟

بەڵێ، ڕۆمانەکە پڕە لە دیمەنی سینەمایی و فلاشبەک. وەک ئاماژەتان پێکرد کلۆودێل خۆی دەرهێنەرە و تا ئێستا سێ سیناریۆنامە و چوار فیلمی درێژی بەرهەم هێناوە کە بریتین لە: دەمێکی درێژە تۆم خۆش دەوێ، هەموو خۆرەکان، پێش زستان و مناڵێتییەک. کە ڕۆمانی "نەوەکەی میسیۆ لین"یش دەخوێنیتەوە، هەست دەکەی سەیری فیلمێکی سینەمایی دەکەی و ئەوەش وا دەکا لە خوێندنەوەی جاڕز نەبی. ئەم دیمەنانە بە تایبەت لە وەسفی سرووشت و ڕووداوەکانی دەوروبەردا پتر خۆی دەنوێنێ. فیلمێکە کە دەبێ لە پای دابنیشی و چاوەڕوانی کۆتاییەکەی بی. چونکە لە چەند دیمەنی دواییدا کلیلی ڕووداوەکانت پێ دەدا. 

میللەت پرێس: تۆ کەسێکی چالاکی و لەم ساڵانەی دواییدا بەردەوام کتێبی تازەت هەبووە. دەتوانیت پێمان بڵێیت پرۆژەی داهاتووت چییە؟

ئێستا خەریکی وەرگێڕانی ڕۆمانێکی رۆمەن گاریم و ئەوەندەی من ئاگادار بم ئەمە دەبێتە یەکەم ڕۆمانی وەرگێڕدراوی ئەو نووسەرە ناسراوەی فەرەنسا بە کوردی. یەکێکە لە ڕۆمانە بەناوبانگەکانی کە بە نازناوی ئەمیل ئاژار نووسیویەتی.

ژێدەر:
http://www.milletpress.com/art/post_detail.php?id=1069