ڕۆژنامەی Le Temps
لە فەرەنسییەوە: سەلاحەدین بایەزیدی
ئاسلی ئەردۆغانی نووسەر کە لە مانگی ئابەوە، لە چوارچێوەی هەڵمەتی گرتنی ڕۆشنبیران لە تورکیا، خرابووە گرتووخانەوە، ڕۆژی ٢٩ی دێسەمبەری ٢٠١٦ بە شێوەیەکی کاتی ڕزگار کرا. ئەو وتار و گۆشانەی بە نرخی گرتنی تەواو بوون، بە زمانی فەرەنسیش چاپ و بڵاو بوونەتەوە.
لە وێنەکاندا، ڕووخساری تەڕە. ڕۆژی ٢٩ی دێسەمبەری ڕابردوو، لە ئەستەنبوڵ باران بەخوڕ دەباری. بەڵام ئاسلی ئەردۆغان لە ژێر با و بووراندا تیشک داوێ. ئەم ژنەنووسەرە پاش ١٣٦ ڕۆژ مانەوە لە گرتووخانەی ژنانی باکرکۆی، لە گرتووخانە دێتە دەر. ئازادییەکی کاتی لە ژێر چاودێریی دادوەر و ڕێگەنەدان بە دەرکەوتنی لە خاکی تورکیا. ئەو هێشتاش مەترسیی زیندانی هەتاهەتایی لە سەرە. ئاسلی ئەردۆغان، نووسەری چوار ڕۆمان، کە لە فەرەنسا لە لایەن وەشانخانەی "ئاکت سوود"وە چاپ کراون و لە زۆر وڵاتان وەرگێڕدراون، هەر لە دەسپێکی نەوەدەکانەوە گۆشەنووسی ڕۆژنامە جۆراوجۆرەکانی پایتەختە. بە مژارێکی نەگۆڕ: لاڕێ نەبوون لەو باسانەی دەبنە مایەی تووڕەیی، بۆ نموونە پێشێلکردنی مافی مرۆڤی کەمینەکان.
ئەم ساڵانەی دوایی، بە شێوەیەکی ڕێکوپێک گۆشەوتاری بۆ ڕۆژنامەی لایەنگری کوردەکان ئوزگوور گویندەم (ڕۆژەڤی ئازاد) نووسیوە، وەک هەمیشە بە زمانێکی تا بڵێی ئەدەبی و تایبەت لەم نووسینانەدا هەموو شێوازەکانی توندوتیژی مەحکووم کردووە و ستایشی ئاشتی نێوان تورکەکان و کوردەکانی کردووە. ئەم دەقانە بوونە هۆی ئەوەی لە وڵاتەکەی، شەوی ١٦ لە سەر ١٧ی ئاب، بە تۆمەتی "پڕوپاگەندە بە قازانجی ڕێکخراوێکی تیرۆریست"، دیارە مەبەست لێی پەکەکە، پارتی کرێکارانی کوردستانە، هەروەها "ئەندامێتیی ڕێکخراوێکی تیرۆریستی" و "وروژاندنی بشێوی" قۆڵبەست کرا. ئەم دەقانە ئێستا بە فەرەنسی و لە ژێر سەردێڕی "چیتر بێدەنگیش هی تۆ نییە" (وەشانخانەی ئاکت سوود) چاپ و بڵاو بوونەتەوە.
پەلاماری پۆلیس
ئەم گرتنە بەشێک بوو لە شەپۆلێکی گەورەی سەرکوت و پاکتاو کە لە ١٥ی ژوییەوە، واتە دوای کودەتا ناسەرکەوتووەکەی بەشێک لە سوپا دژ بە دەسەڵات، بەڕێوە برا: ١٧٠ دامودەزگای میدیایی قەدەغە کراون، ١٣٠ ڕۆژنامەنووس گیراون، ٢٩ وەشانخانە داخراون، هەروەها بە دەیان هەزار کەس نانبڕاو کراون یان لە سوپا، میدیای گشتی، پۆلیس، دەزگای هەواڵگری و دادوەریی دەرکراون.
ئاسلی ئەردۆغان چەند سەعاتێک پاش داخرانی ڕۆژنامەی ئوزگوور گوویندەم قۆڵبەست کرا. هەشت ئەندامی تری دەستەی نووسەرانی ڕۆژنامەکە لە ژێر چاودێری دان. پێنجی تر بەر لەوەی پۆلیس هەڵبکوتێتە سەریان، ڕایان کرد بۆ هەندەران. چوار کەسیش هاوکات لەگەڵ ئاسلی ئەردۆغان خرانە گرتووخانەوە. وەک نەجمیە ئالپای، زمانناس و تەمەن ٧١ ساڵ. ئەویش ٢٩ی دێسەمبەر بە شێوەیەکی کاتی سەربەست کرا. پڕۆسەی دادگایی کردنەکەیان ٢ی ژانوییە دەستی پێ کردەوە. دانیشتنی داهاتوو ڕۆژی ١٤ی مارس دەبێ.
پڕۆسەیەکی دوور و درێژ
تەیموور محێدین، بەرپرسی بەشی "وێژەی تورکی" لە وەشانخانەی ئاکت سوود، پێی وایە مایەی گەشبینییە کاتێک ڕادەگەیەنرێ پڕۆسەکە زۆر دەخایەنێ. ئەمەش سەرەڕای جموجوڵی بەرفراوان و خورت لە ئەوروپا، لە فەرەنسا بە گشتی و لە سویسرا بە تایبەتی بە هەڵمەتی "بخوێنەوە بۆ ئەوەی ئازاد بێ" کە لە لایەن کۆمەڵەی نووسەرانی بەشی فەرەنسی زمانی سویسرا، ماڵی "ئێکلۆز" بە هاوبەشی ڕێکخراوی لێبوردنی نێونەتەوەیی، لە نێوان ١ بۆ ٢٤ی دێسەمبەر، لە ژمارەیەکی زۆر لە کتێبفرۆشییەکان بەڕێوە برا و خەڵک بانگهێشت کران بۆ خوێندنەوەی دەقەکانی ئاسلی ئەردۆغان لە بەردەم جەماوەر. چالاکییەک کە هەموو ڕۆژانی پێنجشەممە لە سەعات ٦ەوە دەستی پێ دەکرد. تەیموور محێدین دەڵێ: "مرۆڤ دەبێ سی ساڵ بگەڕێتەوە دواوە تاکوو شاهیدی وەها هاوپشتییەک بۆ هونەرمەندێکی تورک بێ. من دەخاتەوە بیر چالاکییەکانی ڕزگارکردنی یەڵماز گونەی، دەرهێنەری فیلمی "ڕێگە" لە ساڵانی هەشتاکاندا."
بارهەڵگرە عەسکەرییەکە
ساڵانی هەشتاکان لە تورکیا… ئەم ساڵانە وا بە ئاسانی تێ نەپەڕین. ئاسلی ئەردۆغان و نووسەرانی هاووەچەی کە کۆتایی ساڵانی شەستەکان و سەرەتای ساڵانی هەفتاکان چاویان بە ژیان هەڵێناوە، مناڵانی وەچەیەکی ونن، ئەم ڕۆشنبیر، نووسەر، مامۆستا و تێکۆشەرە چەپانە دوابەدوای کودەتای ١٢ی سێپتەمبەری ١٩٨٠ لەناو بران. باوکی ئاسلی ئەردۆغان، یەکێک لە بەرپرسە باڵاکانی سەندیکای خوێندکاران، وەک نزیکەی ٦٠٠٠٠٠ کەسی تر، ڕووبەڕووی ئەشکەنجە بۆوە. بیرەوەریی بارهەڵگری تەژی سەرباز کە خێرا دابەزین بۆ ئەوەی باوکی بگرن، لە پێش چاوی دایکە چاو بە گریانەکەی، لە کاتێکدا کە تەنیا چوار ساڵی تەمەن بوو، وەک پۆلوویەکی گەشاوە لە قووڵایی زاکیرەی ئاسلی ئەردۆغاندا ماوەتەوە. ئەشکەنجە، بوونەوەرەکان دەشکێنێ، هەروەها ژن و مێرد و بنەماڵەکانیش لێک دەکا. باوک توندوتیژی دژ بە خۆی و دژ بە بنەماڵەکەی وەرسووڕاند.
نووسەر خۆی گشت ئەمانەم لە قاوەخانەیەکی قەرەباڵغی ئەستەنبوڵ لە ساڵی ٢٠٠٩دا بۆ دەدرکێنێ. ئەو خەریکی نووسینی "بینای بەردین" بوو، کە ساڵی ٢٠١٣ چاپ و بڵاو بوویەوە، دەقێکی ئەفسووناوی، ئاوازی ژانی کەسایەتییەکی ژن کە مانەوەی لە گرتووخانە دێنێتەوە بیر و بە زمانێک نووسراوە کە دەتوانێ هەموو جۆرە غەم و کەسەرێکی لە وەسف نەهاتوو دەرببڕێ. ئاسلی ئەردۆغان پێی گوتین لە دۆخێکی نزیک بە پەیوەندیی لەگەڵ ڕۆح نووسیونی. ئێمەش هەستمان بەوە کرد چونکە لە چاوەکانیدا بریسکەی ساردی ئەم مۆتەکانە هەروا بەدی دەکران. ئەودەم، هێشتاکە ڕێگەی نەکەوتبووە گرتووخانە.
وێڵ و سەرگەردان لە ژنێڤ
ئاسلی ئەردۆغان بەر لەوەی دەست بە نووسین بکا، فیزیازان بووە. یەکێک بووە لە ئەندامانی تیمێکی لاوی توێژەر کە بە تایبەت دەستچن کرابوو بۆ بۆزۆن هیگز و سێرن (ڕێکخراوی ئەوروپی بۆ توێژینەوەی ناووکی). دوو ساڵ لە ژنێڤ ژیاوە. لە تەمەنی ٢٤ ساڵیدا ڕووی کردووەتە ئەم شارە و پێی وا بووە تا کۆتایی شەو لەگەڵ خوێندکارە ئۆگرە دکتۆراکانی وەک خۆی دادەنیشن و مشتومڕ دەکەن. کەچی خەیاڵەکانی بێ ڕەحمانە تێک شکاون. یەکێک لە ژنانی دەگمەنی دەستەکە بووە، دەبوایە دەستەویەخەی خوو و خدەی پیاوانە، ململانێیەکی دژوار و تەنیایی ببێتەوە. بۆ ئەوەی خۆ ڕابگرێ، پاش کاری ڕۆژانەی، لە ماڵی خۆی بە درێژایی شەو نووسیویەتی. بەرهەمی ئەم شەونخوونییە "لالەنگی پەڕجووئاسا"یە، وێڵگەردییەکانی ژنێکی گەنجی نابینا لە نێو کۆڵانەکانی ژنێڤ، پڕ لە بیرەوەریی بەسەرهاتی خۆشەویستی نێوان "هارڤ" و "رۆن". نووسراوەیەکی دەسپێک بەڵام لەیاد نەچوو چونکە لێبڕاوبوونێکی ئاگرینی لە پشتە، بڕیاری ڕۆیشتن بۆ شوێنێکی ئازاربەخش.
ئاسلی ئەردۆغان لە گەڕانەوەیدا بۆ ئەستەنبول، لە زانکۆ دەبێتە یاریدەدەر. لەگەڵ "سۆکوونا" پەنابەرێکی ئەفریقی ئاشنا دەبێ. ئەم جووتە بوێرە ڕوو لە هەر شوێنێک دەکەن ڕووبەڕووی ڕەگەزپەرستی دەبنەوە. ئاسلی خەریکی لێکۆڵینەوە لە سەر هەلومەرجەکانی ژیانی گەلێک دەبێ کە ئەوکات بە شێوەیەکی بەرفراوان لە لایەن میدیاوە پشتگوێ خراوە. لەمبارەوە وتار و گۆشە بۆ گەلەک ڕۆژنامە دەنووسێ. پاشان خۆشەویستی تێکەڵ بە دۆسیەیەکی ماددە هۆشبەرەکان دەبێ. ئاسلی دەتوانێ وڵات جێ بهێڵێ: لە زانکۆی "ریۆ" هەوڵی تەواوکردنی دکتۆراکەی دەدا بەڵام سۆکوونا ناتوانی دوای بکەوێ. ئەو بۆ هەمیشە ون دەبێ بێ ئەوەی شوێنەوارێک لە دوای خۆی جێ بهێڵێ.
ژیانی گەرمێن
ریۆ، دەبێتە هۆی لەدایکبوونی ڕۆمانێک بە ناوی "شاری عەبا سوور" کە ئاسلی ئەردۆغان لە ئاستی نێونەتەوەییدا دەناسێنێ. لەو گەورەشارەی بەرازیلدا ئاسلی بڕیار دەدا واز لە پیشە ئەکادیمییەکەی بێنێ و خۆی بۆ نووسین تەرخان بکا. بەڵام ڕۆمانەکە درەنگتر دێ، پاش ئەوەی دەگەڕێتەوە بۆ ئەستەنبوڵ، پاش تێپەڕبوونی ئەم دوو ساڵە خنکێنەر و تەنیاییە. "دەتگوت جۆرێک پێکگەیشتنە لە نێوان ئەو توندوتیژییەی بە مناڵی چێشتم، ئەوەی دایک و باوکم ژیان و ئەوەی لە ریۆ بینیم".
لەو کاتەوە ژیانی بە نووسین تێدەپەڕێنێ، فرەتر لە هەندەران و کەمتر لە تورکیا. ژیانێکی مەنفا جا بەرەو هەر کوێی بەرێ. "تەنیا لە نێو وشەکاندا هەست دەکەم لە ماڵی خۆمم." کتێبی "تەنانەت بێدەنگیش هی تۆ نییە"، پوختەیەکە لە ستایل و پابەندیی وی: گەڕانەوە لە ڕێگەی وشەکانەوە. شاعیرئاساش، ژیاندن و ژیاندنەوەی ئازارەکانی قوربانییەکان، بۆ ئەوەی دەستیان بۆ ڕادێرێ، لەو دیوی ترس و خۆفەوە.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر