سومەیە ڕەحیمی
لەم دوو هەفتەی ڕابردوودا ڕۆمانە سیانەکانی ئاگۆتا کریستۆفم بە وەرگێڕانی سەلاحەدین بایەزیدی (چاپەمەنی مانگ) خوێندەوە. یەکەم کتێب ڕۆمانی دەفتەری گەورەیە کە لە زمانی دوو منداڵی دووانەوە دەگێردرێتەوە. شتێک کە لەم کتێبەدا زۆر سەرنجڕاکێشە پێگەیشتنی چەند منداڵی بێ بنەماڵەیە کە دەبێتە هۆی داڕووخانی هەستی منداڵانە و کێشەی سەرەکییان تەنیا زیندووبوونە و بەدەستهێنانی پێداویستیەکانی ژیان. لە زۆر شوێندا وا هەست دەکەیت کە منداڵەکان منداڵییان نەماوەتەوە و تەنیا بە زمانی گەورەکان دەتوانن بدوێن. لێرەدا دەکرێ بە دوو شێوە لەم جۆرە ئاخافتنەی منداڵەکان تێبگەین: نووسەر سرووشتی وەحشی‌بوونی مرۆڤی بە جوانترین شێوە لە دەقەکانی ئەم کتێبانەدا گونجاندووە، یاکوو منداڵەکان وایان لێهاتووە کە لە گێڕانەوەی بەسەرهاتی خۆیان لەجیاتی وتنی "دایکم" یان "باوکم" دەڵێن دایک یان باوک (بەشێوەی گشتی) بە جۆرێک کە ئەمە دەسەلمێنێت کە هەستێکیان بۆ دایک و باوکیان نەماوە. بەشەکانی دەفتەری گەورە لە دوو یان سێ لاپەڕە پێکهاتووە کە بە ڕای من نووسەر زۆر بەجوانی ئەم شێوەیەی بۆ گونجاندنی فەزای گێڕانەوە لەگەڵ زمانی سادەی منداڵانە هەڵبژاردووە.
لە دوای کتێبی دەفتەری گەورە کاتی خوێندنی ڕۆمانی بەڵگەیە (جێگای ئاماژەیە کە دەکرێ دەفتەری گەورە خۆی ڕۆمانێکی سەربەخۆ بێ، بەڵام بۆ تێگەیشتن لە فەزای دوو ڕۆمانەکەی تر پێویستە کە دەفتەری گەورە لە سەرەتادا بخوێنرێتەوە) کە لەم بەرهەمەدا دابڕانی دووانەکان لە یەکتر دەبینین و کریستۆف بەسەرهاتی دانەیەکیان دەخاتە ڕوو کە بۆ زیندووبوون و درووست کردنی بنەماڵەیەک بۆخۆی تێدەکۆشێت. لەم ڕۆمانەدا خوێنەر هەست دەکات کە هیچ کام لە دووانەکان هەستێکیان بۆ ژیانی کۆمەڵایەتی نەماوە.
لە ڕۆمانی سێهەم درۆدا هەمووی ئەو وێنانەی کە لە مێشکماندا سەبارەت بە ژیانی دووانەکان بوومانە بەیەکجاری پرژ و بڵاو دەبن و ڕۆمانەکە بە شێوازێکی زۆر تەکنیکیتر دەڕواتە پێشەوە و باری ئەدەبی کتێبەکە سەرنجڕاکێشتر دەبێت. کات و شوێنی ڕووداوەکان لەم سێ ڕۆمانانەدا دەستنیشان نەکراون و تەنانەت لە ڕۆمانی دەفتەری گەورەدا کەسەکان (بەتایبەت دووانەکان) ناویان نییە؛ ئەمە هێمایەکە بۆ ئەوەی کە گێڕانەوەی کارەساتی شەڕ دەتوانێت بەسەرهاتی هەر مرۆڤێک و لە هەر شوێنێکی جیهاندا بێت. لەم ڕۆمانانەدا باس لە ڕێکەوتی ڕووداوەکان ناکرێت بەڵام بە ئاماژەکاندا بۆمان دەردەکەوێت کە قۆنا‌‌‌غی مێژوویی ڕەنگە لە سەردەمی شەڕی دووهەمی جیهانی و دواترەکانی بێت.
کەسایەتییەکانی ڕۆمانەکان لەناو دۆخی شەڕدا دەژین. بێئەوەی کە بزانن هۆکارەکانی شەڕ و ئاڵۆزی چین و تەنانەت بۆیان گرنگیش نییە. تەنیا جەنگە کە دەبێتە شەڕ و خراپەیەکی ئەخلاقی کە تەنانەت کاریگەری لەسەر هەموو سووچیکی ژیانی ئەوان دادەنێت. مرۆڤی دواشەڕ هەمان مرۆڤی پێشوو نییە. مرۆڤێکە داماڵڕاوە لە هەست و ئەخلاق.
زۆر سوپاس بۆ کاک سەلاحەدین بایەزیدی کە زۆر بە جوانی و ڕێکوپێکی زمانی ئەم کتێبانەی کورداندووە. من کە زۆرم چێژ لێیان وەرگرت.
لە دوای کتێبی دەفتەری گەورە کاتی خوێندنی ڕۆمانی بەڵگەیە (جێگای ئاماژەیە کە دەکرێ دەفتەری گەورە خۆی ڕۆمانێکی سەربەخۆ بێ، بەڵام بۆ تێگەیشتن لە فەزای دوو ڕۆمانەکەی تر پێویستە کە دەفتەری گەورە لە سەرەتادا بخوێنرێتەوە) کە لەم بەرهەمەدا دابڕانی دووانەکان لە یەکتر دەبینین و کریستۆف بەسەرهاتی دانەیەکیان دەخاتە ڕوو کە بۆ زیندووبوون و درووست کردنی بنەماڵەیەک بۆخۆی تێدەکۆشێت. لەم ڕۆمانەدا خوێنەر هەست دەکات کە هیچ کام لە دووانەکان هەستێکیان بۆ ژیانی کۆمەڵایەتی نەماوە.
لە ڕۆمانی سێهەم درۆدا هەمووی ئەو وێنانەی کە لە مێشکماندا سەبارەت بە ژیانی دووانەکان بوومانە بەیەکجاری پرژ و بڵاو دەبن و ڕۆمانەکە بە شێوازێکی زۆر تەکنیکیتر دەڕواتە پێشەوە و باری ئەدەبی کتێبەکە سەرنجڕاکێشتر دەبێت. کات و شوێنی ڕووداوەکان لەم سێ ڕۆمانانەدا دەستنیشان نەکراون و تەنانەت لە ڕۆمانی دەفتەری گەورەدا کەسەکان (بەتایبەت دووانەکان) ناویان نییە؛ ئەمە هێمایەکە بۆ ئەوەی کە گێڕانەوەی کارەساتی شەڕ دەتوانێت بەسەرهاتی هەر مرۆڤێک و لە هەر شوێنێکی جیهاندا بێت. لەم ڕۆمانانەدا باس لە ڕێکەوتی ڕووداوەکان ناکرێت بەڵام بە ئاماژەکاندا بۆمان دەردەکەوێت کە قۆنا‌‌‌غی مێژوویی ڕەنگە لە سەردەمی شەڕی دووهەمی جیهانی و دواترەکانی بێت.
کەسایەتییەکانی ڕۆمانەکان لەناو دۆخی شەڕدا دەژین. بێئەوەی کە بزانن هۆکارەکانی شەڕ و ئاڵۆزی چین و تەنانەت بۆیان گرنگیش نییە. تەنیا جەنگە کە دەبێتە شەڕ و خراپەیەکی ئەخلاقی کە تەنانەت کاریگەری لەسەر هەموو سووچیکی ژیانی ئەوان دادەنێت. مرۆڤی دواشەڕ هەمان مرۆڤی پێشوو نییە. مرۆڤێکە داماڵڕاوە لە هەست و ئەخلاق.
زۆر سوپاس بۆ کاک سەلاحەدین بایەزیدی کە زۆر بە جوانی و ڕێکوپێکی زمانی ئەم کتێبانەی کورداندووە. من کە زۆرم چێژ لێیان وەرگرت.
لە لاپەڕەی فەیسبووکی نووسەر وەرگیراوە.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر