دەرهێنەری کوردی ئێرانی بەهمەن قوبادی دەڵێ ''کوردەکانی ئێران، عێراق، سووریا و تورکیا، لەپێناو گەیشتن بە ماف و ئازادییەکانیان چیان لەدەست بێ، درێغی ناکەن. ئاواتیان، ژیانێکی ئازادە لە چوارچێوەی سیستەمێکی فیدڕاڵدا.''
موراد تورکەر / بیانەت
لە تورکییەوە: سەلاحەدین بایەزیدی
دەرهێنەری کوردی ئێرانی بەهمەن قوبادی کە وەک میوانی فەخری بەشداری فێستیڤالی فیلمی 'ساڵۆنیک' (٢ هەتا ١١ی نۆڤامبر) بووە، پێی وایە گەلی کورد کە بە سەر چوار وڵاتدا دابەش بووە، لە داهاتوویەکی نزیکدا ڕۆژی خۆی بە چاو دەبینێ.
ڕۆژی شەممە، ٣ی نۆڤامبر لە سالۆنیک چاوم بەو دەرهێنەرە سەرکەوتووە کەوت کە بە فیلمگەلی وەک ساتێ بۆ مەستی ئەسپەکان، کیسەڵەکانیش هەڵدەفڕن، نیوەی مانگ و وەرزی کەرگەدەن لە ئاستی جیهانیدا ناسراوە و گەلەک خەڵاتی نێونەتەوەیی وەرگرتووە. دوا فیلمی هێشتاش لە سینەماکانی تورکیا نمایش دەکرێ.
لە چ قۆناغێکی مناڵیتاندا هەستتان بەوە کرد لەگەڵ زۆرینەی ئێران جیاوازن؟
سەرەتا، کە زانیم زمانی کوردی لە کتێبەکانی قوتابخانەدا بە کار نایە، سەرم سوڕما. هەروەها تێگەیشتن لەوە سەخت بوو کە بۆچی وانەکانمان بە کوردیش نین. سەبارەت بە وەشانی تەلەڤزیۆنەکان بە تایبەت وەختێک دەرهێنەرەکان نەک بە کوردی بەڵکوو بە فارسی قسەیان دەکرد، جیاوازیان لەگەڵ ئێمەی کورد دیاری کرابوو؛ ئەخر ئەوان شیعە و ئێمە سوننی بووین.
وەختێک ناوی خۆم لە زانکۆ تۆمار کرد، بە هۆی دینەکەمەوە ڕەت کرامەوە. پاش تەواوکردنی سەربازی، ڕیشم بەردایەوە و سەر لە نوێ ناوی خۆم نوسییەوە، ئەمجارەیان وەک شیعەکان دوعام کرد و گوتم لە باوکمەوە شیعەم، لە سایەی ئەمەوە قەبوڵ بووم. بەڵام دواجار نەمشاردەوە کە سوننیم و بۆیەش نەمتوانی خوێندن تەواو بکەم؛ ئەوە نیشانەی باڵادەست بوونی سیستەمێکی فاشیستی بوو لە وڵاتەکەم.
سەردەمانێک تەنیا بە هۆی ئەوەی فڕۆکەیەکی سەر بە ڕێگەی ئاسمانی ئێران بە ناوی کوردستان لە فڕۆکەخانەی 'یەشیلکۆی ئەستەنبوڵ' نیشتبۆوە، چی نەمابوو ڕیسوایەکی دیپلۆماتیک لە نیوان دوو وڵاتدا بتەقێتەوە…
نمایشێک بوو و هیچی تر، ئەودەم ئەو ڕژێمەی ناوی یەکێک لە گەورەترین فڕۆکەکانی کردبۆوە کوردستان، ئێمەی هەروا لە مافە سەرەتاییەکانمان، لە زمانەکەمان، لە پەروەردەی زانکۆ و لە شانسی دەرهێنەربوونمان بە هۆی سوننی بوونەوە بێبەش هێشبۆوە. ئێمە نەک وەک هاووڵاتی پلە دوو، بەڵکوو وەک هاووڵاتی پلە سێ و تەنانەت پلە چوار مامەلەمان لەگەڵ کرا. لە دەرگای هەر بنەماڵەیەکی کورد بدەی، بێگومان ئەو وەڵامەت دەست دەکەوێ کە یەکێک لە ئەندامانی بنەماڵەکەی لە لایەن ڕژێمەوە کوژراوە.
باشە ئەی ڕەوشی تورکیا چۆن هەڵدەسەنگێنێ؟
پێم وابوو تورکیا لە ئێران باشترە، بۆ نموونە کە یەکەمجار چوومە ئەو وڵاتە و بینیم سەرۆک شارەوانی دیاربەکر کوردە، بە لای منەوە موعجیزەئاسا بوو. بەڵام سەیرە داخوازی گیراوێکی سیاسی بۆ بەکارهێنانی زمانی کوردی لە دادگا ڕەت دەکرێتەوە. ئەم فەزایە، ئیماژی ڕژێمی تورکیا تێک دەدا. پێویستە ڕێز لەو زمانە بگیرێ کە ٢٠ میلیۆن کەس قسەی پێدەکەن، هەڵوێستی بە پێچەوانە، ناچێتە خانەی دیموکراسییەوە.
ئاگاتان لە مانگرتن هەیە…
حکومەتی تورکیا پێویستە هەرچی زووتر گوێ لە کوردەکان بگرێ، جگە لەمە هیچ شانسێکی نییە. درێژەدان بە وروژاندنی کوردەکان و لە سەر پێ ڕاگرتنی ئەم ئیتیلافە لە ڕێگەی زمانی توندو تیژی ڕۆژنامەکانەوە بەقازانج نییە. پێویستە لە سەر مێزی گفتوگۆ دابنیشن؛ لەوانەشە ئەمە گەمەیەک بێ، چونکە مایەی سەرسوڕمانە کێشەیەک لە ماوەیەکی ئاوا دوورودرێژدا نەگەیشتبێتە چارەسەری.
لە فیلمی وەرزی کەرگەدەندا کە یڵماز ئەردۆغان و مۆنیکا بێلوچیش ڕۆڵیان تێدا گێڕاوە، ئەستەنبوڵ جێگەیەکی تایبەتی هەیە، با پرسیارێکیش لە سەر زێدی خۆم بکەم. چ هەستێکتان سەبارەت بە ئەستەنبوڵ هەیە؟
دوو ساڵ لە ئەستەنبوڵ مامەوە، دوو فیلمم دروست کرد و ڕۆمانەکەم تەواو کرد. ئەم شارەم زۆر خۆش ویست. هاوڕێی زۆر نزیکی کورد، تورک و ئێرانیم پەیدا کرد، 'نوری بیلگە جەیلان'یش یەکێکە لەوان. جوانی و وزەی ئەستەنبوڵ سەر لە نوێ منی ژیاندوە، ئیتر بۆتە نیشتیمانی دووهەمی من. ئێستا لە فکری ئەوە دام سەبارەت بە بوومەلەرزەکەی وان فیلمێک بەرهەم بێنم.
پەیوەندیتان لەگەڵ ساڵۆنیک چۆنە؟
بۆ نمایش کردنی یەکەم فیلمم هاتمە ئێرە. بەڵام سەردانی ئەمجارەم هەندێک بە خەفەتە، چونکە ماوەیەکی کەم بەر لە مردنی چاوم بە ئانگۆپولۆس کەوت و قایلی کردبووم لە دوا فیلمیدا ڕۆڵ بگێڕم. دیارە لە ژێر کاریگەریی ئەو دەرهێنەرە گەورەیە دابووم کە لە ڕابردوودا کەسایەتی کوردی لە بەرهەمەکانیدا گونجاندبوو.
بە بۆنەی فیلمی 'کەس ئاگای لە پشیلەکانی ئێران نییە' کە تا ڕادەیەک لە فیلمی 'بیرەوەری ئەستەنبوڵ'ی فاتیح ئاکن نزیکە و بۆتە هۆی ئاوارەبوونی دەرهێنەر، پێم خراپ نەبوو سەبارەت بە مۆسیقا پرسیارێک لە قوبادی بکەم.
لە چوارچێوەی سیاسەتەکانی کۆماری تورکیادا، کولتوری ڕۆژئاوا لە نێو نەریتی ئانادۆڵدا بایەخی پەیدا کرد، بۆ نموونە ڕادیۆکان گرنگیان دا بە پەخشی مۆسیقای کلاسیکی ڕۆژئاوا…
بەڵێ، ئاریشەی شای پەهلەوی و ئاتاتورک لێک دەچوو، بەڵام ئەوە هی ڕابردوو بوو.
ئێستاکە لە تەلەڤزیۆنەکاندا تەنانەت تەحەممول ناکەن ئامێرێکی مۆسیقا ببینن. ژنان بە تەنیا ناتوانن گۆرانی بڵێن، ئەوانەی بیانەوێ گۆرانی تۆمار بکەن، مەگەر لە گرووپی چوار کەسیدا و ئەویش بە هەزار ئاستەنگی بە ئامانجەکەیان بگەن.
فەرهەنگەکەمان لەناو دەبەن، شارستانیەتەکەمان وێران دەکەن و هەوڵدەدەن پەیوەندیمان لەگەڵ ڕەگ و ڕیشە و ڕابردوومان بپچڕن. هەوڵدەدەن تاکە یەک ناسنامەی ئێرانی بە سەر هەموویاندا بسەپێنن. مەملەکەتێک کە زانا هەرە سەرکەوتووەکانی، ڕۆشنبیر و هونەرمەندەکانی بۆ دەرەوەی وڵات ڕایانکردوە، ناتوانێ باش بێ.
بەڵام ئێمە پێمان وایە وەک داری لک و پۆپ کراو بە‌هێز دەبین. گەلی کورد بە هەزاران ئازاری چێشتووە، بەڵام خەباتی درێژەپێداوە و درێژەی پێدەدا. بەهاری کورد چاوەڕێمانە. کوردەکانی ئێران، عێراق، سووریا و تورکیا، لەپێناو گەیشتن بە ماف و ئازادییەکانیان چیان لە دەست بێ، درێغی ناکەن. ئاواتیان، ژیانێکی ئازادە لە چوارچێوەی سیستەمێکی فیدڕاڵدا.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر